Możliwości nauki u małych dzieci związane są bezpośrednio z rozwojem komórek mózgowych. Przyjęło się uważać, że maksimum możliwości rozwoju posiada dziecko w przedziale wiekowym 6-10 lat, ale fakt jest taki, że od momentu poczęcia zachodzą w jego organizmie zmiany, które kształtują przyszłe funkcjonowanie. Do osiemnastego miesiąca życia nie przyrasta u niemowlęcia ilość komórek mózgowych, ale zachodzą istotnie zmiany w kształtowaniu wrażeń zmysłowych.
Świat dźwięków
Już w pierwszych minutach swojego życia noworodek wydaje z siebie krzyk – dźwięk, który jest świadectwem uczestnictwa w społecznym świecie dźwięków. Stanowi oznakę życia, ale i porozumiewania się z otoczeniem, choć jest reakcją bezwarunkową. Tak zachowuje się organizm, gdy do płuc dopłynie po raz pierwszy powietrze, a także pod wpływem szoku. Krzyk dziecka we wczesnym okresie jego życia stanowi pewnego rodzaju ćwiczenie oddechowe, przyczyniające się do przyszłego rozwoju mowy.
Pierwszy rok życia wiąże się z rozwojem zmysłów słuchu, wzroku, dotyku i smaku.
Niemowlę oswaja się z melodią mowy ludzkiej i stopniowo zaczyna reagować na modulację głosu. Potrafi posługiwać się tonami o różnej wysokości. Jest to pierwszy okres rozwoju mowy i wyróżniamy w nim dwa istotne podokresy: okres głużenia i okres gaworzenia.
Zobacz też: Jak rozmawiać z niemowlakiem?
Głużenie i gaworzenie
Głużenie pojawia się w trzecim miesiącu życia. Jest to wydawanie bezwarunkowych, przypadkowych dźwięków przez dziecko oraz objaw zdrowego, prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego i artykulacyjnego.
Zobacz też: Jak pomóc dziecku rozstać się z nianią?
Gaworzenie pojawia się zazwyczaj około 6-7 miesiąca, gdy dziecko zaczyna świadomie przedłużać wydawane dźwięki, na wzór tych zasłyszanych z otoczenia. W tym okresie wzrasta liczba (dość przypadkowych) dźwięków, jakie dziecko jest zdolne wytworzyć. Z tej świadomości czerpie również satysfakcję i radość. Bawi się językiem, którego jeszcze nie pojmuje. Dopiero pod koniec pierwszego roku życia zaczyna rozumieć mowę i czynić świadome wysiłki w celu uczestnictwa w języku – reaguje na polecenia, używa prostych wyrazów.
Pamiętajmy, że tempo rozwoju każdego dziecka jest inne i opisywane procesy mogą zachodzić z paromiesięcznym opóźnieniem. Jest to zupełnie naturalne. Proces gaworzenia jest również zależny od warunków, w jakich rozwija się dziecko.
