Nawet jeśli nie skończyłaś szkoły muzycznej i nigdy nie śpiewałaś w szkolnym chórze – nuć maleństwu proste melodyjki nie tylko przed snem, ale także w wielu innych sytuacjach. Śpiewanie to najbardziej naturalny sposób usypiania dziecka. Gdy zaśpiewasz pierwszą kołysankę, reakcja maluszka zachęci cię, żeby kontynuować. Dziecku nie będzie przeszkadzać to, że nie masz wspaniałego głosu – dla niego liczy się coś innego.
Spis treści:
- Kołysanka: co to jest i skąd się wzięła?
- Kołysanka: nie tylko dla dziecka
- Dlaczego warto śpiewać dziecku przed zaśnięciem?
Kołysanka: co to jest i skąd się wzięła?
Kołysanka to z założenia krótka piosenka śpiewana dziecku w celu ułatwienia mu zaśnięcia, dosłownie ukołysania go. Ma miarowy rytm (zwykle 3/4 lub 6/8) i "kołyszącą" melodię. Mianem kołysanki określa się też odmianę poezji dziecięcej oraz formę literacką. Śpiewa się ją miękkim głosem, będącym na granicy mowy konwersacyjnej i szeptania.
Jednocześnie kołysanka jest jednym z najbardziej pierwotnych gatunków muzyki i jest mocno zakorzeniona w folklorze. Występuje niemal w każdej kulturze ludowej i w każdym miejscu na Ziemi, gdyż kołysanie i nucenie czy też mruczenie dziecku do snu jest jednym z naturalnych zachowań człowieka. Dołączając do tego ruch, np. lekkie bujanie czy kołysanie malucha, możesz mieć pewność, że dziecko szybko uda się ułożyć do snu. Jednocześnie rodzic uczy się poprzez kołysankę budowania więzi z dzieckiem.
fot. Kołysanka dla dzieci: skąd się wzięła/Adobe Stock, InsideCreativeHouse
Kołysanka: nie tylko dla dziecka
Kołysanka w dawnych czasach nie miała na celu tylko ułożenie malucha do snu, ale była też okazją dla matki na wylanie swoich trosk. W końcu maluch nie rozumie konkretnych słów, a kobieta zmęczona wielogodzinnym usypianiem czy całodziennymi pracami mogła czuć się sfrustrowana. Praktyki te były popularne w dawnych czasach, kiedy naturalnym było, iż kobiety zajmowały się dziećmi, a mężczyźni pracowali.
Pierwotne kołysanki najprawdopodobniej nie posiadały tekstu – dla niemowlęcia najważniejszy był sam głos, jego melodia i natężenie. Z czasem powstały tzw. kołysanki ludowe, które zawierały już konkretny tekst, przekazywany z pokolenia na pokolenie. Tekst miał znaczenie dla matki, nie dla dziecka, które i tak go nie rozumiały. Używając konkretnych słów, kobiety usypiały dzieci, śpiewając im o swoich problemach.
W zamierzchłych czasach, w świecie zdominowanym przez mężczyzn, była to jedna z niewielu okazji do nieskrępowanego wyrażania własnych trosk i bolączek. Oczywiście powstawały też teksty skierowane do dzieci, opowiadające im o świecie i pouczające je. Nie brakowało także w tekstach kołysanek próśb o sen, zdrowie i szczęście dla malca, ale też zwrotów, które miały je nakłonić do zaśnięcia przekupstwem lub poprzez zastraszenie.
Niech za przykład posłuży ta oto stara kołysanka z Mazowsza:
"Kołyszę cię we dnie, kołyszę cię w nocy
A ty nie chcesz usnąć i wytrzeszczasz oczy
Jak mi się naprzykrzy, to już wiem co zrobię
Ciebie tu zostawię, sama pójdę sobie
Nie byłam w karczemce, już śtry niedziele
Pójdę tam z Jasinkiem, to się rozweselę"
Innym przykładem może być ta krótka kołysanka pochodząca ze Śląska:
"Śpij, dzieciątko, śpij,
Dam ci jabłka trzy,
A jak jabłka nie pomogą,
To pomoże kij."
Z biegiem czasu zaczęły powstawać kołysanki artystyczne, będące utworami muzyki klasycznej i mające wartość przede wszystkim estetyczną, choć nadal miały na celu szybkie uśpienie malucha lub uspokojenie go.
Co ciekawe, kołysanki najczęściej tworzyli głównie mężczyźni - zarówno te z tekstem, jak i same kompozycje melodyczne. Jedną z najsłynniejszych takich kołysanek jest utwór J. Brahmsa. Na pewno ją znasz, bo bywa używana w reklamach leków na bezsenność lub na gorączkę u maluchów.
Inną popularną kołysanką jest znana wszystkim "Ach śpij, kochanie...". Nucenie jej pamięta prawdopodobnie większość dzieci z pokolenia X oraz Y.
fot. Kołysanka dla dzieci i rodziców/Adobe Stock, deagreez
Dlaczego warto śpiewać dziecku przed zaśnięciem?
W dzisiejszych czasach, w krajach wysokorozwiniętych, nikt raczej już nie straszy dzieci w kołysankach. Rzadko kto też je śpiewa, raczej odtwarza się maluchowi usypiające piosenki z płyt czy z filmików dostępnych w sieci, a tych jest całe mnóstwo. Tak jest łatwiej.
Jednak włączanie odtwarzacza z muzyką, a samodzielne śpiewanie dziecku, to nie to samo. Dlatego namawiamy: nawet jeśli "słoń nadepnął ci na ucho", śpiewaj dziecku. Warto!
Po co śpiewać kołysanki: okazywanie uczuć
Śpiewanie kołysanek buduje jedną z pierwszych relacji z rodzicami. Dlatego dobrze jest, jeśli raz śpiewa mama, a innym razem tata. Dziecko lubi nie tylko wasz widok, dotyk, ale i głos. Gdy pochylasz się nad maluszkiem, patrzysz na niego czule, pieszczotliwie nucisz kołysankę, przede wszystkim okazujesz mu miłość i zainteresowanie.
Dodatkowo podczas nucenia kołysanek zmienia się barwa głosu. Staje się miękka i lekko podwyższona, a sam głos staje się bardziej "napowietrzony", przez co wydaje się być spokojniejszy i milszy.
Dziecko potrafi doskonale odczytywać emocje. Maluch dopiero z czasem zaczyna przywiązywać wagę do słów piosenki, którą mu śpiewasz. Na początku interesuje go rytm, melodia, intonacja i siła głosu. I nie ma dla niego znaczenia, że znasz tylko jeden tekst i śpiewasz mu go na okrągło.
Kołysanki-usypianki
Po dniu pełnym nowych wrażeń, zabaw i niepokojów, spokojny głos mamy lub taty wycisza maleństwo i wprawia w stan relaksu. W przypadku kolkowych dolegliwości śpiew czasami pozwala odwrócić uwagę maluszka od bólu brzuszka. Mama, nucąc, może masować niemowlę lub kołysać, starając się zmniejszać dolegliwości.
Śpiewanie (nie tylko kołysanek) uprzyjemni też dziecku rutynowe czynności takie jak: zmiana pieluszki, przebranie lub kąpiel. A jeśli właśnie próbujesz nauczyć dziecko samodzielnego zasypiania, ono lepiej zniesie fizyczne oddzielenie, jeśli usiądziesz niedaleko łóżeczka i pośpiewasz mu. Poczucie bliskości zapewni mu twój głos, przy którym będzie mógł spokojniej zasnąć.
Rozwój przez słuchanie kołysanek
Nucenie piosenek sprawia, że słuch maleństwa lepiej się rozwija. Każda mama, która śpiewa maluszkowi, wie, że dziecko w skupieniu ją obserwuje. Oznacza to, ze śpiew uczy maleństwo koncentracji. Jeśli często powtarzasz te same utwory, dziecko z czasem będzie zapamiętywać słowa. Później, podczas nauki mówienia, zacznie je powtarzać. I przyjdzie moment, że będzie śpiewać ulubione piosenki razem z tobą oraz tworzyć swoje na bazie słownictwa i melodii zasłyszanych w kołysankach.
Dzieci od urodzenia potrzebują różnych wrażeń, także dźwiękowych. Neurobiolodzy twierdzą, że śpiewanie dziecku korzystnie wpływa na rozwój połączeń między prawą a lewą półkulą mózgu. Muzyka jest pomysłem na wspólne spędzanie czasu nie tylko przed snem. W dzień możecie również śpiewać, bawić się grzechotkami, uderzać w bębenek lub słuchać nagrań z płyt.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 26.03.2019.
Czytaj także:
Cytaty o narodzinach dziecka
Bóle wzrostowe u dzieci
Od kiedy dziecko może jeździć w foteliku?
