Kiedy tworzy się układ pokarmowy dziecka?
Układ pokarmowy dziecka kształtuje się od pierwszych tygodni ciąży, aby od momentu urodzenia rozpocząć trawienie i wchłanianie składników pokarmowych niezbędnych do życia i prawidłowego rozwoju. Po urodzeniu układ pokarmowy nadal dojrzewa, jest wrażliwy i delikatny.Rozwój układu pokarmowego zaczyna się w okresie życia płodowego. W tym czasie zachodzą złożone zmiany zarówno w jego budowie, jak i funkcjach. Prowadzą one do osiągnięcia sprawności w zakresie trawienia i wchłaniania składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. W okresie ciąży rozpoczyna się przygotowywanie układu pokarmowego do funkcjonowania poza organizmem mamy, a po urodzeniu następuje jego systematyczne doskonalenie, aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości około 2.-3. roku życia.
Niedojrzałość układu pokarmowego dziecka
Budowa anatomiczna układu pokarmowego dziecka i osoby dorosłej nie różnią się w zasadniczy sposób, jednakże istnieją pewne odrębności charakterystyczne dla wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego.W ślinie brak jest pewnych substancji antybakteryjnych, stąd u noworodków i niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym zalecane jest sterylizowanie butelek. Przełyk noworodka jest krótszy, szerszy i ma znacznie mniejszą pojemność. Ponadto napięcie dolnego zwieracza przełyku jest obniżone, co sprzyja ulewaniu treści pokarmowej. Jest to zjawisko naturalne, a od 3. miesiąca życia ulega stopniowemu zmniejszaniu.
W okresie niemowlęcym zmienia się pojemność żołądka z objętości ok. 5 ml po urodzeniu do 80-150 ml pod koniec pierwszego miesiąca życia. U wielu noworodków obserwujemy luźniejsze stolce, tzw. stolce przejściowe, będące wynikiem zmniejszonej aktywności enzymu (laktazy jelitowej), który rozkłada cukier mleczny (laktozę) zawarty w mleku mamy.Nabłonek jelitowy noworodka cechuje zwiększona przepuszczalność, co sprzyja łatwemu przenikaniu alergenów pokarmowych przez niedojrzałą barierę jelitową i powoduje wzrost częstości schorzeń alergicznych w pierwszych dwóch latach życia.
Zobacz też: Jakie wzorce żywieniowe dzieci czerpią z bajek?Korzystne bakterie w układzie pokarmowym dziecka
W przewodzie pokarmowym człowieka zachodzi mnóstwo rozmaitych procesów, które wpływają na cały organizm. Wiele z nich zależy od składu i funkcji flory bakteryjnej, na rozwój której wpływają różnorodne czynniki, takie jak: wiek ciążowy dziecka w chwili przyjścia na świat, rodzaj porodu oraz sposób karmienia w pierwszym okresie życia.Od momentu narodzin zachodzi stopniowa kolonizacja przewodu pokarmowego. U noworodków karmionych piersią dominuje rozwój dobroczynnych bifidobakterii i pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus, a ich rozwój jest zależny między innymi od obecności oligosacharydów w pokarmie mamy. W okresie wprowadzania pokarmów stałych flora bakteryjna niemowlęcia upodabnia się do mikroflory jelitowej osoby dorosłej.
Na co wpływa karmienie dziecka piersią?
Prawidłowe dojrzewanie funkcji przewodu pokarmowego niemowlęcia zależy m.in. od sposobu żywienia. Szczególnie korzystny jest wpływ karmienia naturalnego. Wynika to zarówno z unikalnego składu pokarmu mamy, dostosowanego do bieżących potrzeb dziecka, jak i emocjonalnego aspektu karmienia naturalnego.Dlatego u niemowląt karmionych piersią rzadziej obserwujemy nasilone kolki, ulewania czy inne objawy budzące niepokój rodziców. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz europejskich towarzystw naukowych, niemowlęta powinny być karmione wyłącznie pokarmem matki do ukończenia 6. miesiąca życia, a karmienie naturalne można kontynuować przy rozszerzaniu diety niemowlęcia nawet do 2. roku życia lub dłużej. Jeśli z uzasadnionych powodów niemowlę nie jest karmione piersią, wówczas jego żywienie powinno być oparte na mieszankach modyfikowanych, których skład jest zbliżony do pokarmu kobiecego. Zgodnie z zaleceniami Grupy Ekspertów* mleko modyfikowane można podawać dzieciom, zarówno w 2., jak i w 3. roku życia. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia powszechnych w tych grupach wiekowych niedoborów wapnia, żelaza i witaminy D.
Od momentu narodzin dziecko zaczyna bardzo dynamicznie się rozwijać, a wraz z nim dojrzewa jego przewód pokarmowy. Zdrowy, prawidłowo funkcjonujący układ pokarmowy jest podstawą harmonijnego rozwoju niemowlęcia. Tam właśnie zachodzą złożone procesy trawienia i wchłaniania składników odżywczych, od których zależy zdrowie malucha. Kiedy przewód pokarmowy dziecka działa prawidłowo, maluch czuje się dobrze, jest wesoły, zadowolony, chętnie się bawi i spokojnie sypia.Autor: dr n.med. Agnieszka Krzywicka, pediatra, gastroenterolog.
Zobacz też: Jak rozpoznać poczucie głodu i sytości u dziecka?
*Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm żywienia opracowanych przez Grupę Ekspertów w 2012.
