Jego ojciec, hrabia Wincenty Krasiński, był dowódcą słynnego pułku szwoleżerów gwardii, członkiem rosyjskiej Rady Państwa, zastępcą namiestnika Królestwa Polskiego. Prowadził w Warszawie salon literacki, skupiający młodych romantyków: A. E. Odyńca, K. Brodzińskiego, S. Goszczyńskiego. Był człowiekiem o twardych zasadach i despotycznym usposobieniu.
W młodości walczył pod Somosierrą, później przeszedł na służbę u cara, uznając się wobec niego lojalnym poddanym. Krasińscy uchodzili za bogatą arystokrację, toteż Zygmunt otrzymał staranne wykształcenie na Uniwersytecie Warszawskim. Ojciec zakazał młodemu poecie udziału w konspiracji. Z tego samego powodu Zygmunt nie wziął też udziału w powstaniu listopadowym.
Ojciec nie akceptował także literackich planów syna, pragnął dla niego kariery politycznej (zawiózł nawet do Petersburga i przedstawił carowi). Lecz młody człowiek przeciwstawił się ojcu i pod pretekstem choroby oczu wyjednał zgodę cara na wyjazd do Europy w celach zdrowotnych.
W 1832 r. wyjechał z kraju. Podróżował do Rzymu, Neapolu, Florencji, Genewy, Wenecji. Osobiście znał A. Mickiewicza, J. Słowackiego i C. K. Norwida. Zaprzyjaźnił
się z angielskim publicystą Henrym Reeve’m. Życie europejskie obfitowało w liczne romanse i skandale miłosne. Jego młodzieńczą miłością była Angelika Henrietta
Willan. Miał długoletni romans z Joanną Bobrową, zakończył się on dopiero interwencją ojca. Potem związał się z Delfiną Potocką. Dopiero na wyraźne polecenie
ojca ożenił się z nie kochaną Elizą Branicką. Nadal jednak kontynuował romans z Delfiną, którą obdarzył prawdziwie romantycznym uczuciem.
Zadebiutował w 1828 r. powieścią Grób rodziny Reichstalów, którą wydał pod pseudonimem Spirydion Prawdzicki. Potem ukazały się kolejno: Nie-Boska komedia (1835), Irydion (1836), Przedświt (1843), Psalmy przyszłości (1845), powieść historyczna Agaj-Han (1833). Pozostawił również niepospolity zbiór korespondencji, będący źródłem wiedzy o jego życiu, poglądach oraz realiach epoki.
Większość życia spędził za granicą. Z biegiem czasu stał się bardziej konserwatywny w swoich poglądach politycznych i potępiał działania rewolucyjne. Arystokrację uznawał za uprzywilejowaną warstwę narodu. Zmarł w Paryżu, a jego ciało pochowano w Opinogórze koło Ciechanowa, rodowej posiadłości, gdzie do dziś funkcjonuje muzeum romantyzmu.
Nie-Boską komedię J. Kleiner ocenił jako dramat „o potrzebie serca”, w którym jeden z bohaterów jest „wyobraźnią bez serca”, a drugi „rozumem bez serca”, i w którym
ostatecznie zwycięża prawodawca ewangelicznej miłości bliźniego. Irydion powstał w wyniku podróży Krasińskiego do Włoch i zainteresowania historią rzymskiego imperium. Jest to dramat historiozoficzny, podejmujący temat upadku Rzymu i paraleli między dziejami tego państwa a współczesnymi losami Polski. Jak przystało na dramat romantyczny, Irydion posiada dwie płaszczyzny akcji: jedna to temat historyczny podjęty w planie realnym dzieła, druga to liczne analogie i aluzje symboliczne.
Zobacz też : Zygmunt Krasiński "Nie-Boska komedia"
Treść planu realnego to dzieje Rzymu z roku 222, czasów Heliogabala i historia spisku powiernika cesarza Greka Irydiona. Zamysł Irydiona okazuje się za wczesny, bohater ponosi klęskę, ostatecznego zniszczenia Rzymu dokona chrześcijaństwo i barbarzyńcy z Północy. W warstwie spiskowo-buntowniczej można dopatrzyć się analogii do stosunków europejskich, a przede wszystkim do sprawy narodowej Polski.
Podstawowy motyw dramatu, bunt Greka Irydiona, stanowi przejrzystą analogię do tragedii powstania listopadowego, dzięki czemu poeta może przedstawić swoje stanowisko w tej sprawie. Szlachetne działanie bohatera dramatu zostaje uznane za czyn szalony, grzeszny i szkodliwy, utrudnia bowiem realizację planów opatrznościowych. Irydion zostaje skazany na kilkunastodniową pokutę, by wykształcić w sobie nowe, chrześcijańskie rozumienie patriotyzmu.
W poemacie Przedświt zespolił Krasiński elementy historiozoficzne z obrazami przyrody alpejskiej i romantyczną miłością. W sferze rozważań filozoficznych utwór zawiera mesjanistyczne przesłanie. We wstępie do Przedświtu snuje poeta analogie między ostatnimi latami istnienia cesarstwa rzymskiego i współczesnej Europy z jej rewolucją francuską i wojnami napoleońskimi.
Pojawia się wizja Polski - apostoła ideałów chrześcijańskich w sferze polityki, ponieważ przez jej rozbiory idea Chrystusowa została brutalnie pogwałcona. Naród przeszedł „próbę grobu”, więc jego zmartwychwstanie jest nieuchronne. Polska z cierpiętniczej ofiary za grzechy świata przemienia się w apostoła - objawiciela nowych prawd, stając się wzorem świętości i niewinności.
Zygmunt Krasiński przeszedł do historii literatury jako trzeci wielki poeta narodowy (po Mickiewiczu i Słowackim). Jego twórczość, wierna konwencjom romantycznym,
oddaje rzeczywistość ujętą w sposób niezwykle subiektywny, zniekształcony osobistym punktem widzenia. Największą sławę przyniosły mu młodzieńcze dramaty i to właśnie one ukształtowały jego pozycję wieszcza, przywódcy duchowego narodu w jego walce o niepodległość.
Zobacz też : Postawy romantyczne
