iemcy
Przedromantyczny okres w tym kraju nosi nazwę „burzy i naporu” (od dramatu F. Klingera Sturm und Drang) i trwa od 1767 do 1785 roku. Po wojnach napoleońskich Niemcy są rozbite na szereg państw, osłabione politycznie i gospodarczo. Młode pokolenie marzy więc o powrocie do tradycji i przywróceniu znaczenia państwa z okresu średniowiecza, gdy kraj był potęgą. W takich warunkach pojawi się hasło buntu i walki o zjednoczenie ojczyzny.
Romantyzm niemiecki zdecydowanie odrzuca kosmopolityczny i wyrozumowany klasycyzm oraz czułostkowy sentymentalizm. Młodzi pisarze wprowadzają do literatury problematykę historyczną i społeczną, propagują hasła oryginalności w sztuce, przewagę uczucia i intuicji, wyobraźni i religijności, zwrotu do natury oraz przeszłości narodowej.
Najwybitniejszym poetą romantycznym był niewątpliwie Johann Wolfgang Goethe, którego powieść epistolarna Cierpienia młodego Wertera staje się wydarzeniem literackim i kulturowym (zapoczątkuje postawę werteryzmu).
Drugim z wielkich poetów był Friedrich Schiller, autor Zbójców, Intrygi i miłości, wielu ballad (np. Rękawiczka) i liryków. Czołowymi przedstawicielami tego okresu są ponadto: bracia Fryderyk i August Wilhelm Schleglowie, Novalis (pseudonim literacki F.L. von Hardenberga), Ludwik Tieck, Henrich Kleist. Poeci ci tworzą w pierwszym, wczesnym okresie romantyzmu (tzw. romantyzm jenajski, tj. związany z Jeną), przypadającym na lata 1797-1801.
Lata 1806-1815 to czasy tzw. dojrzałego romantyzmu (Hochromantik), w którym działali piewcy rodzimej przeszłości, noweliści i poeci fantastyczni, np. K. Brentano ,A. von Archim, bracia Jakub i Wilhelm Grimmowie. Po roku 1815 można mówić o późnym romantyzmie, kiedy poj wia się tzw. „biedermeier”, literatura i sztuka „obłaskawionego romantyzmu”, apolityczna i antyheroicz a, gloryfikująca sentymentaln realizm mieszczański.
Anglia
W Anglii romantyzm był poprzedzony długim okresem sentymentalizmu, który posługiwał się analizą przeżyć wewnętrznych bohaterów, pejzażem romantycznym (dzika przyroda, wzburzone morze, urwisty brzeg, noc, burza). Cechy te łatwo można zauważyć w słynnych Pieśniach Osjana Jamesa Macphersona, w twórczości Thomasa Percy’ego, Samuela Coleridge’a i Williama Wordswortha (tzw. poetów jezior). Najwybitniejszym poetą i dramaturgiem dojrzałego romantyzmu angielskiego okazał się George Byron, autor utworów Giaur, Wędrówki Childe Harolda, Korsarz. Stworzył on typ bohatera bajronicznego (cierpiącego na „chorobę wieku”, rozczarowanego i zniechęconego buntownika) oraz wprowadził do poezji orientalizm. Obok niego tworzą P. B. Shelley, J. Keats oraz powieściopisarz Walter Scott (twórca nowoczesnej powieści historycznej). Pod koniec okresu pojawi się w literaturze kierunek realistyczny i najwybitniejszy jego przedstawiciel - Karol Dickens.
Zobacz też : George Byron - biografia, "Giaur"
Francja
Prekursorem romantyzmu francuskiego był niewątpliwie Jan Jakub Rousseau, głosiciel haseł powrotu do natury i kultu uczucia. W latach 1800-1820 do najwybitniejszych
przedstawicieli literatury należą: Germaine de Staël (O literaturze rozpatrywanej w związkach z instytucjami społecznymi, O Niemczech), Franciszek René Chateaubriand i Alfons Lamartine. Do prawdziwego przełomu dochodzi w latach dwudziestych, gdy tworzy swe dramaty i przedmowy programowe Wiktor Hugo (Nędznicy, Cromwell, Hermani). Lata 1830-1840 to schyłek romantyzmu i wielka powieść realistyczna i obyczajowa (Stendhal, Balzac, George Sand).
Rosja
Literatura rosyjska, ze względu na uwarunkowania społeczno-polityczne, posiada specyficzny charakter. Tematem staje się bowiem walka przeciw carskiej tyranii. Do najwybitniejszych twórców należą: Aleksander Puszkin (Eugeniusz Oniegin, Borys Godunow), Michał Lermontow (Bohater naszych czasów), Mikołaj Gogol (Martwe dusze, Rewizor, Ożenek) i Taras Szewczenko.
Zobacz też : Miłość romantyczna
