Rozmowa o poezji
Wiersz jest dialogiem między poezją romantyczną a poezją turpistyczną. Pierwszą z nich reprezentuje Dziewczyna przypominająca swą egzaltacją Rachelę z Wesela, hołdująca liryce opiewającej subtelne uczucia. Jej przeciwnikiem jest Poeta, którego wypowiedzi pełne są zgryźliwości i ironii. Drwi on z uczuciowej poezji, a jej urok sprowadza do kwiatu, który „chce zawzięcie być butelką perfum”.
Kanon
Wiersz określa program poetycki autora. Poeta na zasadzie kontrastów zestawia ze sobą śnieg i sadzę, dłonie zakochanych i katów. Człowiek jest istotą słabą, wręcz kaleką, upokorzoną istnieniem, przemijaniem i śmiercią. Poezja powinna opierać się na skrajnych elementach, bo tylko w ten sposób może odtworzyć istotę człowieka i życia.
*** („Dla zakochanych to samo staranie”)
Utwór opierający się na paradoksie przypomina słynny wiersz J. A. Morsztyna Do trupa. Poeta wykorzystuje ten sam kontrast i analogię między zakochanym i trupem. W kolejnych trzech zwrotkach stwierdza, że zarówno zakochanym, jak i umarłym potrzebne jest „to samo staranie”, „te same zasługi”, „te same suknie”. To turpistyczne wykorzystanie motywu śmierci, tak charakterystyczne dla poezji Grochowiaka, ma na celu podkreślenie przemijalności uczucia, tragedii osób zakochanych („posępnych w radości”). Wiersz szokuje paradoksem, nakazuje spojrzeć na uczucie całkiem inaczej.
Ikar
Wiersz nawiązuje do mitu ikaryjskiego oraz obrazu Brueghla Upadek Ikara. Utwór przedstawia postać mitycznego lotnika. Porównuje uciekiniera z Krety do cukrzanej chmurki na lepkim patyku. Drugą postacią występującą w wierszu jest kobieta piorąca bieliznę (nawiązuje do turpistycznego obrazu balii cuchnącej mydlinami). Autor teatralizuje obraz poetycki. Ikar i kobieta ukazani są „na planie” jednocześnie: z jednej strony wzlot i upadek syna Dedala, z drugiej - praczka z rękami w mydlinach. Fałszywemu pięknu skrzydlatego chłopca przeciwstawia autor „rzeczy ciężkie”, pospolite, ale niezbędne człowiekowi: „Stół do odpoczynku łokci - krzesło do straży przy chorym”. Ikar wzlatuje i upada - powtarza dwukrotnie poeta.
Zobacz też : Literatura lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych
Lekcja anatomii
Wiersz nawiązuje do znanego obrazu Rembranta z 1632 r. Lekcja anatomii doktora Nicolasa Tulpa. Głównym motywem wiersza Grochowiaka jest założenie, że na obrazie odbywać się będzie sekcja duszy człowieka. Poeta ożywia postacie namalowane przez Rembranta. Doktor Tulp wydaje swym towarzyszom polecenia w języku specjalistycznym: „łagodnie zsupłać maskę”, „pocałunki zdjąć ligniną jałową”. W ten sposób stopniowo zebrani poznają całą osobowość człowieka, owo „świecące wnętrze”, maskę, jaką przybiera każdy w różnych sytuacjach, by kryła kłamstwa oraz uczucia ludzkie. Sekcja zwłok odsłania skrywaną przez żyjących sieć krzywd. Należy przejść przez to doświadczenie po to, by dotrzeć do tego, co najistotniejsze - „świecącego wnętrza”.
Zobacz też : Pokolenie "Współczesności" i "Nowa Fala"
