Wychowanek jezuickiego kolegium w Gdańsku, studia prawnicze ukończył w Holandii. Bliski współpracownik Andrzeja Zamoyskiego, konfederat barski, wizytator Komisji Edukacji Narodowej, poseł na Sejm Czteroletni. Propagował działalność reformatorską i wzbogacał swymi dramatami repertuar teatru narodowego.
W Listach patriotycznych domagał się sprawiedliwych praw dla chłopów, walczył o podniesienie poziomu ich zamożności, propagował rozwój rolnictwa i życia gospodarczego. Żądał zniesienia poddaństwa chłopów za odszkodowaniem. Postulował uchwalenie praw dla miast, zniesienie ich zależności od szlachty, popieranie manufaktur i rzemiosła.
Listy są właściwie rozprawami na określone tematy, gdzie obok argumentacji retorycznej występują fakty popierające rozwijaną tezę, apostrofy do czytelników, odwołania do uczuć patriotycznych oraz opisy ruiny gospodarczej kraju i nędzy chłopów. Najbardziej znanym osiągnięciem literackim J. Wybickiego jest Mazurek Dąbrowskiego, pieśń żołnierska napisana przez poetę w obozie polskim w Reggio w lipcu 1797 r.
Utwór stał się symbolem walki narodowej Polaków.
Mazurek Dąbrowskiego
Pieśń Legionów Polskich we Włoszech (pierwotny tytuł utworu) została napisana przez J. Wybickiego we Włoszech, w miejscowości Reggio Emilia między 16 a 19 lipca 1797 r. jako pieśń okolicznościowa z okazji wymarszu polskich legionów gen. Dąbrowskiego.
Zobacz też : Kierunki literackie okresu oświecenia
Drukiem ogłoszono ją w 1806 r. Szybko stała się popularna wśród żołnierzy polskich wszystkich powstań. Utwór wyraża nadzieję na rychłe odzyskanie niepodległości („Jeszcze Polska nie umarła...”, „szablą odbijemy”). Wzywa do jedności narodu, do wspólnej walki, projektuje pochód do ojczyzny, nawołuje do zgody i połączenia się z narodem w ojczyźnie.
By podnieść rodaków na duchu, przywołuje ważne wydarzenia z przeszłości i wybitnych obrońców polskiej wolności: Czarnieckiego, powstanie Kościuszkowskie, Racławice. Jako wzór osobowy podaje nazwisko Bonapartego, wyrażając tym nadzieje na odzyskanie niepodległości u boku francuskiego cesarza. Polacy będą zawdzięczać wyzwolenie samym sobie, Dąbrowskiemu i błogosławieństwu Boga.
Zobacz też : Prądy umysłowe epoki oświecenia
Mazurek zaśpiewano publicznie po raz pierwszy 20 lipca 1797 r. na uroczystości na cześć Jana Henryka Dąbrowskiego. Od 1926 r. (ze zmienionym nieco tekstem) utwór stał się polskim hymnem narodowym.
Zobacz też : Oświecenie w Polsce
Źródło : Wydawnictwo Printex
