Do umiejętności tych zaczęto przywiązywać szczególną wagę od momentu pojawienia się na egzaminie dojrzałości zadań z zakresu czytania ze zrozumieniem. I choć wydaje się, że czytanie ze zrozumieniem nie jest niczym trudnym, to jednak okazało się że jest wprost przeciwnie. Wielu abiturientów nie rozumiało w sposób właściwy szeregu pytań ułożonych do zamieszczonego tekstu. Najczęściej popełnianymi błędami było wówczas: nadmierne rozpisywanie się w czasie udzielania odpowiedzi – nie zawsze na temat, cytowanie fragmentu tekstu zamiast własnej interpretacji, nierozumienie poleceń w stylu: podkreśl, wypunktuj, wymień.
Wzrost znaczenia umiejętności czytania ze zrozumieniem
Dlatego też od kilku lat umiejętność ta jest ćwiczona od najmłodszych lat. Każda, choćby najkrótsza czytanka opatrzona jest szeregiem pytań do tekstu, początkowo pytania te są proste. Jak miała na imię dziewczynka? Czy chłopiec miał brata czy siostrę? Co robiła Kasia? Gdzie mieszka Paweł? Kiedy Robert złamał nogę? Z czasem pytania stają się coraz trudniejsze i dotyczą relacji i zależności. Dlaczego chłopiec płakał? Dlaczego dziewczynka zrobiła kolację? Jaką sprawę chciał załatwić tata? Jakie były konsekwencje postępowania chłopca? Te wszystkie pytania naprowadzają czytającego na ważne w tekście informacje. Po wielu takich ćwiczeniach uczniowie sami zaczynają zauważać, które informacje są ważne, a które poboczne. Rozumieniu tekstu służy również inne ćwiczenie – samodzielne budowanie pytań do zdań oraz krótszych i dłuższych tekstów.
Ćwiczenia na zrozumienie tekstu
Można zaproponować uczniom następującą zabawę: przeczytaj wspólnie z kolegą fragment tekstu lub krótkie opowiadanie, niech każdy z was napisze do niego pytania, wymieńcie się nimi i spróbujcie na nie odpowiedzieć. Innym ćwiczeniem jest tworzenie par z rozsypanki zawierającej pytania i odpowiedzi. Często też zwraca się uwagę, by dzieci pisały plan wydarzeń, dzięki czemu lepiej rozumieją zależności przyczynowo – skutkowe i następstwo wydarzeń w czasie trwania opowiadania.
W przypadku młodzieży i osób dorosłych teksty, które należy rozumieć stają się coraz trudniejsze. Ich treść często odwołuje się do znanych już informacji, zawiera elementy częściowo znane lub takie, których trzeba się dopiero nauczyć. Oczywiście najlepiej jeśli informacji nowych jest stosunkowo niewiele – to jednak zależy od jednostkowego doświadczenia każdego z nas. Często jednak pojawiają się tu trudności w postaci nieznanej terminologii i słownictwa lub w przypadku języków obcych – nieumiejętność wypowiedzenia przeczytanych słów.
W pierwszej sytuacji – jeśli nie rozumiesz zastosowanego słownictwa lub nie jesteś pewien czy dobrze rozpoznałeś znaczenie słowa na podstawie kontekstu w jakim zostało ono użyte – bez wahania sięgaj po pomoc. Sprawdź znaczenie słowa w słowniku, poszukaj jego definicji w poprzedniej części rozdziału, zapytaj prowadzącego zajęcia o jego znaczenie. By je zapamiętać możesz je zapisać na marginesie lub kolorowym długopisem, żeby zawsze było widoczne i lepiej zapadło w pamięć. Nie pozostawiaj niewyjaśnionych terminów „na później”, jeśli nie możesz od razu sprawdzić definicji, wynotuj hasło na marginesie, by pamiętać o sprawdzeniu jego definicji. Postępuj podobnie w przypadku drugiej trudności – pytaj o wymowę obcych słów.
