Biografia Byrona to zapis życia typowego romantyka zbuntowanego przeciw normom i obyczajom społecznym. Jego skandalizujące życie stało się legendą i mitem znanym w Europie szybciej niż jego twórczość. Urodził się w Londynie, ojciec - obieżyświat zmarł wcześnie, wychowaniem zajęła się matka. Po dziadku - bankrucie odziedziczył tytuł lordowski i miejsce w londyńskiej Izbie Lordów.
Mieszkał z matką w starym rodowym zamczysku, z trudem zdobywając środki na utrzymanie. Studiował w Cambridge, ale nieregularnie, więcej czasu poświęcał hulankom, romansom i skandalom, prowadził rozrzutny i pełen sensacji tryb życia. Szokował licznymi podbojami miłosnymi, głośnym skandalem był np. romans z przyrodnią siostrą Augustą Leigh (za kazirodztwo został skazany na wygnanie), związek z nim Caroline Limb przypłaciła życiem, podejrzewano go nawet o homoseksualną przyjaźń z jednym ze studentów.
W 1809 r. za pożyczone pieniądze odbył podróż na Wschód. Przemierzył Hiszpanię, Grecję, Albanię i Turcję. Po powrocie opublikował poemat Wędrówki Childe Harolda (1812-1818), który przyniósł mu dużą sławę, otworzył przed nim drzwi salonów londyńskich. Ożenił się z panną z dobrej angielskiej rodziny, ale małżeństwo było nieudane, żona po urodzeniu córeczki opuściła go i w atmosferze skandalu domagała się separacji.
We Włoszech poznał swą ostatnią miłość, mężatkę Teresę Guiccioli. Potem zainteresował się powstaniem w Grecji, przez rok przebywał wśród walczących i organizował oddziały powstańcze. Zmarł z powodu febry, trumnę z jego zwłokami przewieziono do Anglii i złożono w rodzinnym grobowcu w Nottingham.
Do najsłynniejszych dzieł Byrona należą: powieści poetyckie Giaur (1813), Korsarz (1814), Więzień chillonu (1816), poemat podróżniczy Wędrówki Childe Harolda, Don Juan (1819-1824), dramaty Manfred (1816-1817) i Kain (1821). W okresie romantyzmu wykształciło się pojęcie bajronizmu na określenie postawy ludzi i bohaterów literackich podobnych do Byrona.
Cechuje się pogardą świata i mieszczańskiego stylu życia, niechęcią i buntem wobec panującego porządku. Bohater bajroniczny przeciwstawia się siłom, które go przerastają, jest dumny, tajemniczy, pełen wewnętrznych rozterek, poszukuje innego, niezwykłego stylu życia i działania.
Zobacz też : Postawy romantyczne
Giaur
Giaur powstał w 1813 r. pod wrażeniem podróży Byrona po krajach Bliskiego Wschodu i fascynacji egzotyką i orientalizmem. Tytuł oznacza tyle, co „niewierny”, gdyż takim pogardliwym mianem określają Turcy wszystkich nie-machometan, zwłaszcza chrześcijan.
Akcja tej powieści poetyckiej toczy się w okupowanej przez Turków Grecji około 1799 r. Głównym bohaterem jest tajemniczy młodzieniec, przybysz z innych krajów, który ubiera się w albański strój, nosi turban i włada „prostym mieczem chrześcijańskim”. Tytułowy „giaur” zakochuje się w chrześcijańskiej brance Leili - żonie emira Hassana. Muzułmański możnowładca za zdradę każe ukarać swą małżonkę według obowiązującego w jego religii prawa: dziewczyna zostaje żywcem zaszyta w worku i rzucona do morza.
Giaur dowiaduje się o postępku Hassana i postanawia zemścić się za śmierć ukochanej. Napada na orszak, z którym podróżuje emir i zabija go. Później, pełen rozpaczy i cierpienia, pędzi gdzieś na koniu bez określonego celu. Pojawia się dopiero po wielu latach. Próbuje znaleźć ukojenie w życiu klasztornym, spędza czas w całkowitej samotności, izolując się od pozostałych mnichów, unikając wszelkich kontaktów z ludźmi, stając się przez to osobą niezwykle zagadkową. Dopiero przed śmiercią spowiada się ze swoich czynów i wyjawia tajemnicę swego życia i cierpienia.
Nie odczuwa jednak skruchy, nie pragnie odpuszczenia grzechów, chce jedynie, by pochowano go skromnie, nawet bez żadnych napisów. Jego tajemnicę zna tylko kapłan spowiednik, któremu Giaur opisał głębię i wielkość swej miłości do Leili i obecne pragnienie śmierci, gdyż tylko w ten sposób może połączyć się z ukochaną. Do końca pozostaje postacią niezwykle tajemniczą i zagadkową.
Zobacz też : Miłość romantyczna
Jest to osobnik typowy dla bohatera bajronicznego: cechuje go romantyczny bunt wobec norm obyczajowych i moralnych. Jest dumny i niezależny, pełen niepospolitej odwagi, podejmujący ryzykowne przedsięwzięcia wynikające z jego silnych namiętności. Ale jest to również typ samotnika, człowieka przeżywającego swe cierpienie w głębi duszy, skrytego i nieufnego wobec innych. Widzimy go, jak samotny i milczący, o bladej twarzy, niespokojnych oczach, zakryty mnisim kapturem, stoi w kościele na uboczu, nie okazując czci Bogu.
Jest uczciwy i dumny, cierpi, ale nie oczekuje przebaczenia za swoje grzechy, pragnie jedynie uwolnić się od życia. Giaur to typowy przykład romantycznej powieści poetyckiej.
Jest w niej orientalizm przejawiający się zarówno w samym temacie, miejscu akcji, jaki i elementach wschodniej obyczajowości (np. harem, zemsta Hassana, opisy uroczystości religijnych, wschodnie przekonanie o dominacji mężczyzn nad kobietami) nawet słownictwie (pojawiają się takie określenia jak bajram, ramazan, basza, emir, odaliska).
Utwór przesycony jest tajemniczością, dotyczy to nie tylko samej osoby Giaura, jego pochodzenia, lecz również dziejów bohatera po zabiciu Hassana. Wydarzenia rozgrywają się nocą, w celi klasztornej lub ciemnym kościele. Głównego bohatera cechuje indywidualizm, jest wyobcowany i samotny. Zauważyć można również elementy mistycyzmu, chociażby w widzeniu sennym Giaura.
Romantyczna jest miłość bohatera do Leili, nieszczęśliwa i zakończona tragiczną śmiercią. Te wszystkie cechy ugruntowują przekonanie, że poemat Byrona pełni prekursorską rolę w romantyzmie europejskim.
Zobacz też : Romantyzm w Europie
