Uczniowie w różnym wieku poddawani są szeregom egzaminów, sprawdzianów i testów, a kiedy opuszczają oni mury szkolne muszą zdać egzamin najtrudniejszy, który weryfikuje osiągnięte do tej pory sukcesy i poniesione porażki. Tym sprawdzianem jest dorosłe życie, praca i godzenie codziennych obowiązków, a tu potrzebne są umiejętności praktyczne, samodzielne rozwiązywanie problemów, współpraca z innymi ludźmi.
Nauczyciele, którzy chcieliby przygotować jak najlepiej do tego egzaminu swoich uczniów mogą zaproponować im alternatywne formy ucznia się, które choć wymagają dużego zaangażowania ze strony nauczyciela w czasie przygotowania i przeprowadzania zajęć, to przede wszystkim wyzwalają zaangażowanie uczniów, budzą w nich pasję odkrywania i poznawania.
Oto przykłady alternatywnych form uczenia się, które mogą być stosowane na lekcjach:
- Praca niesterowalna – nauczyciel organizuje sytuacje sprzyjające rozwiązaniu zadania, dostarcza różnorodnych środków służących rozwiązaniu problemu, uczeń sam wybiera sposoby dochodzenia do wiedzy, eksperymentuje, rozwiązuje zadanie a przy okazji odkrywa nowe zależności, wyciąga wnioski, samodzielnie decyduje o przebiegu pracy – może być wykorzystywana na lekcjach matematyki, fizyki, chemii, geografii, biologii – uczniowie odkrywają zasady, budują twierdzenia, a następnie je weryfikują z zastaną wiedzą – dzięki temu sami stają się odkrywcami, a zdobyta wiedza szybko zostaje uwewnętrzniona, nie jest wiedzą niezrozumiałą narzuconą z zewnątrz, a nawet może być użyta w czasie nauki języków, kiedy to uczniowie sami na bazie przykładów formułują zasady ortografii, gramatyki, stylistyki;
- Praca w formie przystanków uczenia się - przypomina tor przeszkód stosowany na lekcjach wychowania fizycznego lub bieg w oparciu o punkty kontrolne, nauczyciel organizuje tak sytuacje zadaniowe, że układa je w formie stacji – zadań, każda stacja to odrębne zadanie, zadaniem pojedynczego ucznia lub grupy uczniów jest jak najszybsze i jak najlepsze rozwiązanie kolejnych zadań, może tak być zorganizowany sprawdzian lub zajęcia wstępne, kiedy nauczyciel chce się zorientować na jakim poziomie jest wiedza z danego przedmiotu prezentowana przez uczniów, np. na lekcji matematyki można zorganizować przystanki tematyczne: arytmetyka, geometria, algebra, zadania z treścią;
- Praca według planu tygodniowego – na wykonanie zadania uczeń otrzymuje określony czas: tydzień, miesiąc, sam organizuje sobie pracę i etapy, jakimi będzie zbliżał się do celu, jest to sposób pracy zbliżony do metody projektu;
- Praca projektowa – stosowanie projektu sprawia, że uczniowie są zaangażowani w proces nauki, projekt jest zawsze formą zmiany dostrzeżonego problemu, zatem efekt pracy ucznia ma wymiar praktyczny, ta forma pracy ma również duży wymiar wychowawczy, uczniowie często poprzez projekt starają się modyfikować otaczającą ich rzeczywistość: organizują się by pomóc choremu koledze, tworzą wystawę prac plastycznych, by wspomóc pobliskie schronisko dla zwierząt.
Na podstawie: B. Karpeta – Peć, Alternatywne formy uczenia się w świetle koncepcji autonomicznego uczenia się, s. 273 – 290
