Zdarza się, że przerażeni tą sytuacją rodzice nie wiedzą, jak należy postępować. Trudno im w takiej sytuacji udawać, że nie słyszą niepłynnego mówienia. Czują wówczas niepokój i strach, wpadają w panikę. Obawiają się, że niepłynność w mowie dziecka utrwali się i będzie przeszkodą w jego rozwoju.
Warto wiedzieć, że dziecko w wieku przedszkolnym jest nieświadome występującej w jego wypowiedzi niepłynności. Niektórzy rodzice zauważając niepłynność w mowie dziecka popełniają błędy np. proszą, żeby dziecko mówiło wolniej lub żeby powtórzyło słowo.
Taka sytuacja wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie malucha. Zaczyna ono bać się mówienia, powstaje lęk przed wypowiadaniem się – czyli błędne koło: dziecko boi się mówić, aby nie zająknąć się, a zająknięcia powstają z powodu lęku przed wypowiadaniem się.
Niewłaściwa reakcja otoczenia może utrwalić niepłynność w mówieniu dziecka. Jeżeli rodzice postępują właściwie, czyli nie zwracają uwagi na niepłynność, wówczas zmniejsza się ona razem z nabywaniem przez dziecko znajomości języka.
Polecamy: Ćwicz wymowę z logopedą
Czym jest niepłynność mówienia?
Niepłynność mówienia jest zaburzeniem swobodnego przechodzenia od jednego elementu wypowiedzi do drugiego oraz zakłócenie jej tempa i rytmu. Objawy niepłynnego mówienia mogą być spastyczne (skurczowe) lub niespastyczne (nieskurczowe). Skurcze spastyczne występują wtedy, kiedy niepłynności mówienia towarzyszy nadmierne napięcie mięśniowe. Skurcze niespastyczne występują bez oznak nadmiernego napięcia emocjonalnego i mięśniowego.
Rozwojowa niepłynność mówienia ma postać niespastyczną, łagodną.Za normalną niepłynność w mówieniu możemy uznać taką, która jest niezauważalna i występuje rzadko. Mówienie płynne to takie, kiedy wypowiedź jest budowana w odpowiednim tempie i rytmie. Charakteryzuje się swobodnym przechodzeniem od jednego elementu wypowiedzi do następnego. Rozwojowa niepłynność mówienia powstaje wskutek intensywnego rozwoju mowy u dziecka.
Symptomy rozwojowej niepłynności mówienia:
• Powtarzanie sylab np. da-da-daj mi lalę; ma-ma-ma-mo
• Powtarzanie głosek np. a-a-a; y-y-y
• Powtarzanie wyrazów np. daj daj mi lalę
• Przeciąganie głosek np. mmmam lalę
• Pauzy – wyraźnie przerwy między wyrazami
• Blokowanie wyrazów np. d…daj mi lalę
• Wtrącenia np. eee daj mi no lalę
Jakie są przyczyny niepłynności mówienia?
Dziecko:
1. Pomimo, że chce mówić, nie ma motywacji do mówienia, bo nie wie, o czym mówić (zaburzenia procesu motywacyjnego).
2. Wie, o czym mówić, ale nie wie jakich słów i reguł gramatycznych użyć, ma trudności z właściwym doborem elementów językowych (zaburzenia językowe semantyczno-syntaktyczne).
3. Nie może wyartykułować dźwięków, brakuje synchronizacji mówienia z myśleniem (zaburzenia motoryczne).
4. Czuje dyskomfort podczas mówienia, odczuwa lęk przed mówieniem (zaburzenia emocjonalne).
5. Ma trudności w wypowiadaniu się w nowej sytuacji, z nowopoznanymi ludźmi (zaburzenia umiejętności komunikacyjnych).
6. Ma trudności z kontrolą słuchową własnej wypowiedzi (zaburzenia kontroli wypowiedzi).
Jak postępować? Wskazówki dla rodziców
1. Zachowaj spokój w momencie pojawiającej się niepłynności w wypowiedzi dziecka.
2. Nie zwracaj dziecku uwagi na niepłynności w mówieniu np. kiedy dziecko mówi – nie proś, by powtarzało niepłynnie wypowiedziane słowa, uśmiechnij się do dziecka.
3. Weź dziecko na kolana, przytul je i lekko kołysząc rozmawiaj o tym, co chciało Ci opowiedzieć, mów spokojnie i wolno, wydłużając samogłoski np. „aach taak, chciaałeś mi oopoowieedzieeć, coo dziś roobiiiłeeś w doomuu”. Pamiętaj o tym, aby mówić do dziecka czule.
4. Słuchaj tego, o czym dziecko chce opowiedzieć. Nie skupiaj się na tym, w jaki sposób mówi.
5. Ograniczaj nadmiar bodźców (programy telewizyjne, programy komputerowe – szczególnie wywołujące napięcie, strach).
6. Przestrzegaj stałego rytmu dnia (posiłki, pory odpoczynku), ponieważ żyjemy w rytmach: styczeń, luty, marzec, (…); poniedziałek, wtorek, środa, (…), rano, południe, wieczór itp.
7. Baw się z dzieckiem słuchając spokojnej muzyki.
8. Dostrzegaj mocne strony dziecka, stosuj pochwały np. bardzo podoba mi się to, jak posprzątałeś zabawki, jesteś w tym mistrzem, brawo.
9. Zapisz dziecko na pływanie.
10. Mów do dziecka w różnych sytuacjach szeptem.
11. Zachęcaj do zabaw w dmuchanie: bańki mydlane, wiatraczki, waciki, bibułki, piórka, słomki (…).
12. Graj z dzieckiem na instrumentach perkusyjnych – zabawy w odtwarzanie rytmów.
13. Układaj z dzieckiem rytmy z: klocków, patyczków, kapsli po sokach, obrazków, zabawek, np. klocek, klocek, kapsel, klocek, klocek, kapsel – następnie wolno przeczytajcie ułożony rytm.
14. Grajcie razem na organkach, harmonijce, flecie.
15. Śpiewaj z dzieckiem znane piosenki, mów wierszyki, rymowanki – w tempie umiarkowanym i wolnym.
16. Staraj się lepiej rozumieć własne dziecko. Pomóż mu w wyrażaniu uczuć, nazywaj je, np.: rozumiem, że jesteś niezadowolony.
17. Stosuj masaże rozluźniające napięcie ciała.
18. Mów dziecku, że je kochasz, że jest: wyjątkową córeczką, wyjątkowym synkiem.
19. Zachęcaj dziecko do współpracy, do samodzielności – nie wyręczaj w prostych czynnościach – pozwól mu odnosić sukcesy (nawet te bardzo drobne).
20. Dbaj o dobry klimat w domu, by dziecko czuło się w nim bezpiecznie.
21. Zasięgnij porady psychologa i logopedy jeżeli nie masz pewności, czy postępujesz właściwie.
Polecamy: Jak radzić sobie z wybuchami złości dziecka
Literatura:
1. Kostecka W.: Dziecko i jąkanie. PTL, Lublin 2000
2. Kurkowski Z.M.: Próba Sylabowa do Oceny Niepłynności Mówienia. IFPS, Warszawa2003
3. Lichota E.J.: Profilaktyka jąkania i niepłynności mówienia. Wyd. Harmonia, Gdańsk 2008
4. Z.Tarkowski: Jąkanie wczesnodziecięce. WSiP, Warszawa 1997
Źródło: Logopeda.pl
