Recepty na czytanie i pisanie

Czytanie na raty

Ważne, by dorosły wytworzył miłą atmosferę czytania. Najlepiej ustalić stałą porę oraz czas czytania (gasimy światło i idziemy spać, albo poczytamy jeszcze pół godziny).

Dziecko młodsze:

• Dziecko czyta na głos (zależnie od możliwości od jednej do kilku linijek tekstu o objętości pół strony);
• Dziecko czyta razem z dorosłym na głos, przy czym dorosły nieco ciszej (dwa razy więcej tekstu niż w p. 1);
• Dorosły czyta dziecku na głos (trzy razy więcej tekstu niż w p. 1);
• Dziecko czyta samo po cichu (cztery razy więcej tekstu niż w p. 1). Powtórka całego cyklu (p. 1-4);
• Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne – opowiadanie) lub dyskusja nad tekstem.

Dobrze, gdy podczas czytania tekstu przez dorosłego, dziecko śledziło dany tekst. Warto porozmawiać o ilustracjach, narysować własne.

Dziecko starsze:

• Dziecko czyta na głos (zależnie od możliwości - od pół do całej strony);
• Dorosły czyta dziecku na głos (trzy razy więcej niż w p. 1);
• Dziecko czyta samo po cichu (cztery razy więcej tekstu niż w p. 1). Powtórzenie całego cyklu (p. 1-3);
• Streszczenie przeczytanego tekstu: ustne w formie opowiadania lub pisemne w formie planu lub wypracowania. Zamiast streszczenia można prowadzić dyskusję nad tekstem;
• Podsumowanie przeczytanego rozdziału – streszczenie rozdziału i dyskusja nad wybranymi problemami.

Można też uprzednio nagrać odpowiednie fragmenty tekstu na wybrany nośnik danych i odtworzyć, zamiast czytać je.

Książka mówiona

Dziecko kontynuuje czytanie danego rozdziału z użyciem określonego nośnika danych z nagraniem wybranej lektury.

• Słuchanie tekstu z nośnika z jednoczesnym czytaniem go w książce (np. dwie strony);
• Słuchanie tekstu – bez czytania (kilka stron). Powtórka całego cyklu (p. 1-2);
• Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne lub pisemne – w formie planu albo wypracowania), bądź dyskutowanie o nim;
• Podsumowanie przeczytanego i wysłuchanego rozdziału – streszczenie i dyskusja.

W ostatnim czasie pojawiły się w sklepach zabawkarskich i księgarniach „Bajkoczytacze” – analogiczne książki mówione dla młodszych dzieci. Chętni rodzice mogą też stworzyć swoje własne nagranie. Jest to pracochłonne, ale jakże przyjemne dla dziecka, gdy usłyszy znajomy głos rodzica w trudnej batalii z lekturą.

Dyktando w 10 punktach z komentarzem ortograficznym

• Umowa (umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące 3 zdania; wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy);
• Wybór tekstu (zaznacz w książce dziecka trzy zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie);
• Komentarz ortograficzny (dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu, podaje zasady pisowni);
• Zapisywanie (dziecko zapisuje zdanie; podobnie postępuje z następnymi zdaniami);
• Kontrola I – dziecko (dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst);
• Kontrola II – dorosły (dorosły sprawdza tekst; jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę);
• Kontrola III – dziecko (dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego);
• Kontrola IV – dorosły (dorosły sprawdza poprawiony tekst; jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst, z którego dyktował zdania);
• Kontrola V – dziecko (dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy);
• Poprawa (dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy, np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

Metoda dyktanda w 10 punktach:

• utrwala znajomość zasad pisowni,
• wytwarza nawyk stałego przywoływania zasad ortograficznych podczas pisania,
• kształtuje nawyk stałego sprawdzania napisanego tekstu, a więc poczucie odpowiedzialności za napisany tekst. 

Potyczki z ortografią

Tygodniowe ćwiczenia poprawnej pisowni; samodzielna praca starszych uczniów.

Przygotowanie:

• Załóż zeszyt do ćwiczeń ortograficznych;
• Powtórz i utrwal zasady pisowni;
• Na końcu zeszytu załóż "Słowniczek Trudnych Wyrazów".

Pisanie z pamięci każdego dnia:

• Przeczytaj uważnie wybrany przez siebie, lub wskazany przez nauczyciela, fragment tekstu (ok. 5 zdań niezbyt długich, po ok. 5 wyrazów w zdaniu);
• Przeczytaj pierwsze zdanie zapamiętując tekst i pisownię wyrazów; uzasadnij pisownię trudnych wyrazów;
• Powiedz tekst z pamięci;
• Przeczytaj powtórnie zdanie sprawdzając, czy dobrze zapamiętałeś;
• Napisz tekst z pamięci;
• Sprawdź zapis i nanieś poprawki;
• Porównaj zapis ze zdaniem wzorcowym i nanieś poprawki;
• Zakryj zdanie wzorcowe i napisane;
• Napisz powtórnie to samo zdanie;
• Sprawdź zapis.

Poprawa błędów:

• Wypisz wyrazy, w których popełniłeś błędy i uzasadnij poprawną pisownię;
• Wyrazy te zastosuj w krzyżówce, ułóż z nimi zdania, utwórz rodzinę wyrazów pokrewnych, wykonaj ćwiczenie utrwalające pisownię;
• Wpisz je do "Słownika Trudnych Wyrazów" (na końcu zeszytu).

Sprawdzian - co tydzień:

• Pracuj codziennie, zapisując datę przy wykonywanych ćwiczeniach;
• Po tygodniu ćwiczeń poproś kogoś, aby podyktował ci zdania, które codziennie pisałeś;
• Sprawdź, o ile błędów mniej zrobiłeś niż poprzednio, i popraw je (wg wzoru).

Po każdym tygodniu ćwiczeń pokaż zeszyt nauczycielowi. Polecam i namawiam do samodzielnego wypróbowania!

Zobacz także: Zasady pracy z dzieckiem dyslektycznym