Powstanie systemu Blissa
Twórcą metody komunikacji symbolicznej „Bliss” jest Charles K. Bliss. W czasie II wojny światowej był on więźniem obozu w Buchenwaldzie, gdzie opracował system symboli – rysunków do porozumiewania się z osobą, która mogła tylko reagować mrugnięciem powiek. Kolejny fakt w życiu Ch. Blissa – pobyt w Chinach – to fascynacja pismem, które było inspiracją do opracowania systemu znaków rysunkowych – ideogramów. System ten, podobnie jak esperanto, miał być uniwersalnym – ideograficznym sposobem porozumiewania się ludzi. Opisał go w książce Semantography w 1949 roku, a w 1971 roku system ten zastosowano w kanadyjskiej prowincji Ontario do porozumiewania się osób z mózgowym porażeniem dziecięcym. W ciągu kilku lat Toronto stało się centrum Komunikacji Symbolicznej Blissa i siedzibą Blissymbolics Communication International (BCI), która udzielała licencji w wielu ośrodkach na świecie. Do Polski metodę tę sprowadzono z Niemiec w 1987 roku.
Jak komunikować się za pomocą systemu Blissa?
A. Lechowicz jako jedna z pierwszych osób, które zdobyły uprawnienia do stosowania symboli Blissa w terapii dzieci niemówiących, uważa, że symbole przedstawione za pomocą prostych rysunków są łatwe do zapamiętania i stosowania w przekazie swoich myśli, potrzeb, uczuć. W systemie Blissa znak-symbol ma określony nośnik znaczeniowy, może oznaczać nazwę, czynność lub może stanowić cały zwrot. Można z niego budować zdania, prowadzić dyskursy. Jest to system uniwersalny, stosowany w ponad 30 krajach na całym świecie. Na stronach internetowych BCI znajdziemy słownik symboli Blissa, który zawiera około 3 000 haseł.
Polecamy: Mowa dziecka z zespołem Downa
Piktogramy – co powinniście wiedzieć?
Zgodnie z ustaleniami J. Błeszyńskiego do znaków graficznych zaliczamy Piktogramy, które wykonane są:
- na białym tle, np. Picture Communication Symbols – PCS (są stosowane do pracy z osobami z niepełnosprawnością, w celu oznaczenia komunikacji systemowej);
- na czarnym tle, np. Pictogram Ideogram Communication – PIC [„mają białe grafy umieszczone na czarnym tle, często z podpisem, uznaje się je za bardzo czytelne dla użytkowników”]
Piktogramy jako kolejny system znaków komunikacji wykorzystują czarno-białe obrazki – symbole do odzwierciedlenia nazw różnych kategorii rzeczywistości, reprezentujących wszystkie części mowy. Każdy obrazek – symbol, o wymiarze 10 × 10 cm, jest oznakowany, „tj. nad każdym grafem jest umieszczony opis, który dodatkowo usprawnia jego wykorzystanie w pracy [...] uściśla wprowadzony znak”.
Jak stosować piktogramy?
Znaki-symbole można stosować pojedynczo, w postaci wyrazów-symboli lub tworzyć z nich dłuższe informacje komunikacyjne – zdania. Symbolizują one rzeczywistość i tak jak słowa nadają znaczenie przedmiotom, czynnościom, zjawiskom, emocjom. Tworzą pojęcia, które można grupować według różnych kryteriów, a ich użycie ma określoną regułę.
Geneza piktogramów
Geneza piktogramów wywodzi się ze znaków kanadyjskiego programu PIC-system, zaadaptowanego w 1980 roku przez szwedzkiego logopedę Subhasa Maharaja pracującego z osobami niepełnosprawnymi. Do języka polskiego piktogramy zostały przystosowane w 1992 roku ze szwedzkiego oryginału i są stosowane w wielu ośrodkach terapeutycznych w Polsce .
Zdaniem M. Podeszewskiej-Mateńko za pomocą Piktogramów, które mają „określoną formę graficzną, zasady konstrukcji znaków i zasady użycia”, można opisywać „w formie obrazkowej całą złożoną rzeczywistość świata realnego analogicznie do systemu językowego”.
Fragment pochodzi z książki „Wprowadzenie do logopedii” autorstwa Grażyny Guni i Viktora Lechty (Wydawnictwo Impuls, 2011). Publikacja za zgodą wydawcy.
Zobacz też: Język migowy - metoda AAC
