Magiczna spirala DNA
Sangwinik, choleryk, melancholik i flegmatyk – to pojęcia niezbyt wyszukane, każdy z nas miał z nimi kiedyś do czynienia. Wyodrębnił je już Hipokrates, bazując na łacińskim „sanguis” (krew) i greckich znaczeniach, takich jak: „chole” (żółć), „melas chole” (czarna żółć), „phlegma” (flegma). Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, iż niektóre nurty psychologii bardzo poważnie je traktują i na ich podstawie budują kolejne teorie. To nie tylko mało ważne krzyżówkowe hasła, to również sprawna, praktyczna klasyfikacja, która ma znaczenie wychowawcze.
Zachowania człowieka wynikają z trzech czynników:
- wyposażenia genetycznego,
- warunków środowiskowych,
- wykazywania własnej aktywności w takiej postaci, jaką uzna dany człowiek za słuszną.
To w genach właśnie przekazywany jest temperament. Jest on naszym naturalnym darem, nie jesteśmy w stanie się go pozbyć ani zamienić na inny. Rozpoznajemy go na podstawie obserwacji działań i emocji.
Czym się charakteryzują poszczególne temperamenty?
Sangwinicy to ludzie weseli i towarzyscy. Cieszą się chwilą obecną i często ulegają wpływom, potrafią być beztroscy i lekkomyślni, co może powodować rozrzutność. Nie zrażają się trudnościami, zazwyczaj jednak brak im wytrwałości. Nie duszą w sobie gniewu, łatwo zapominają urazy. Są chętni do wchodzenia w relacje i wylewni, co czasem naraża ich na manipulację. Sangwinicy wierzą we własne siły, chętnie i z entuzjazmem podejmują się nowych zadań.
Dla choleryków problemy są czymś, co ich mobilizuje. Są to ludzie o niespożytej energii, bardzo silnej woli, lubiący rządzić i wydawać polecenia. Bywają despotyczni, a nieustępliwość powoduje, że czasem ciężko się z nimi współpracuje. W przeciwieństwie do sangwiników mają trudności z wybaczaniem. Potrafią długo się gniewać, jak również się mścić i lekceważyć innych. Wyznaczają sobie wiele celów i uparcie dążą do ich realizacji.
Melancholicy natomiast to ludzie szczególnie sumienni i obowiązkowi. Z tymi cechami idzie w parze precyzja w wykonywaniu zadań oraz lubowanie się w ich planowaniu. Są bardzo uczuciowi i wrażliwi, co powoduje, że łatwo ich urazić. Cechuje ich refleksyjność i bogaty świat przeżyć wewnętrznych. Mają skłonności do poświęceń, jak też do wynajdywania problemów i do podejrzliwości. Na ogół melancholicy to ludzie zamknięci w sobie.
Flegmatycy zaś to osoby spokojne i ugodowe. Są zrównoważeni i opanowani, mają duże zdolności pojednawcze. Zdarza się, że są wygodni i wyrachowani. Typowy jest dla nich rodzaj pewnej beznamiętności, gdyż lubią być obserwatorami życia. Nie przepadają za podejmowaniem ryzyka. Są powolni, ale odznaczają się wytrwałością i systematycznością w wykonywaniu zadań.
Zobacz też: Czy karmienie zależy od temperamentu dziecka?
Mocne strony
Sangwinicy posiadają niebywały dar przyciągania ludzi i ogromne poczucie humoru, są duszami towarzystwa. Umieją sprawiać bardzo dobre wrażenie, wręcz oczarowywać innych i pobudzać ich do aktywności.
Osoby o temperamencie melancholika to skrupulatni i zorganizowani pracownicy. Z łatwością określają problemy i potrafią znaleźć twórcze rozwiązania, łatwo też przychodzi im oszczędzanie.
Cholerycy natomiast to świetni organizatorzy, bez problemu dostrzegają praktyczne rozwiązania różnych spraw. Są niezwykle zdeterminowani w realizacji obranych celów i szybko podejmują decyzje, dzięki czemu mogą być bardzo wydajni na rozmaitych płaszczyznach.
Ludzie o usposobieniu flegmatyka są ugodowi i umieją pośredniczyć w łagodzeniu sporów. Nawet w najbardziej burzliwych sytuacjach potrafią zachować zimną krew. Ich atutem jest duża cierpliwość.
Wychowując dzieci powinniśmy uwzględniać ich naturalne predyspozycje.
Spontaniczni sangwinicy
Dzieci – sangwinicy lubią być w centrum uwagi, często nagminnie się popisują. Należy pamiętać, że mają dużą potrzebę aprobaty, warto je nagradzać pochwałami. Być niedocenionym to prawdziwa tragedia dla sangwinika, dlatego też nie powinniśmy na taki smutek narażać naszego dziecka. Oczywiście nie można przesadzać, zdrowy umiar wszędzie jest mile widziany. Tego typu dzieci są żywe, wesołe i mają mnóstwo pomysłów. W tym obszarze można udzielać im pochwał, nawet gdy nie starczy im wytrwałości do ich realizacji. Szczególną wagę należałoby przywiązywać do umiejętnego wpajania poczucia odpowiedzialności. Sangwinik to typ, który lubi się bawić i nie chciałby nigdy wydorośleć, ważne więc, by miał świadomość konsekwencji swoich czynów.
Perfekcyjni melancholicy
Dzieci o temperamencie melancholika łatwo zranić, więc gdy udzielamy im krytyki lub w jakikolwiek sposób je oceniamy, powinniśmy to robić bardzo ostrożnie. Już we wczesnym dzieciństwie osoby takie potrafią prowadzić długotrwałe analizy. Zazwyczaj nie trzeba ich zachęcać do nauki. Stosowna troska o tego typu maluchy, delikatność, a zarazem oswajanie ich z faktem, że nie są doskonałe, będzie w stanie zapobiec różnego typu późniejszym problemom, na przykład anoreksji w wieku dorastania. Zdarza się, że są nad wyraz dojrzałe, jak na swój wiek, jednak wrodzony perfekcjonizm może rodzić różne trudności i trzeba dbać, aby nie przybierał formy patologicznej. Można różnymi metodami próbować uczyć je przeżywania radości, aby w późniejszym wieku nie były skrajnymi pesymistami. Każdy melancholik potrzebuje naszej akceptacji, więc okazujmy ją, gdy tylko mamy okazję.
Niesforni cholerycy
Cholerycy w okresie dziecięcym bywają oryginalni i nieustannie pokazują, że urodzili się, aby rządzić. Już od najmłodszych lat podejmują ryzyko i wykazują swoją silną wolę oraz produktywność. Należy uważać na ataki płaczu, gdyż niejednokrotnie posługują się nim jako formą manipulacji. Nie trzeba się zrażać tym, że mały choleryk ciągle chce postępować po swojemu, często wbrew woli rodziców. Zasoby energii, którymi dysponują, mogą być bardzo dobrze zagospodarowane, jeśli stale będziemy wyznaczać im coraz to bardziej ambitne zadania. Zawsze będzie im przypisana pewna doza porywczości, tak więc lekcje cierpliwości będą w pewnej mierze ją łagodzić. Oczywiście nie wolno pozwolić im, aby całkowicie nas zdominowały. Tak, jak w przypadku wszystkich innych dzieci trzeba podejmować się wychowawczego trudu, choć będą stawiać mu opór. Można jednak pomyśleć nad tym, co mogłoby stanowić rozsądną i dozwoloną przestrzeń ich dziecięcej władzy.
Co się kryje pod spokojem flegmatyka?
Dzieci o usposobieniu flegmatyka potrafią doskonale same zorganizować sobie swój czas, co jest niewątpliwym ułatwieniem dla rodzica. Są ugodowe, raczej nie sprawiają problemów. W otoczeniu innych maluchów stają się bardziej dynamiczne. Często nie umieją się bronić, dlatego nawykowo uciekają się do kłamstw, więc prawdziwym wyzwaniem dla rodzica będzie nauczenie ich właściwej postawy w tym zakresie. Są to dzieci powolne, w żadnym wypadku jednak nie należy ich poganiać, należy szanować tę skłonność. W dorosłości nie raz okażą swoją wytrwałość, ale to co możemy robić, gdy są małe, to uczyć ich podejmowania różnych aktywności i działania, tak aby w przyszłości małomówność, czy lęk nie stały się przyczyną ich bierności.
Poznaj siebie samego
Oczywiście nigdy nie jest tak, że prezentujemy dokładnie jeden typ temperamentu. Nie rodzimy się stuprocentowym sangwinikiem ani idealnie spokojnym flegmatykiem, tak samo jak nie ma wśród nas czystych typów cholerycznych ani melancholicznych. Cechy poszczególnych temperamentów są u nas wymieszane, ale przyglądając się proporcjom łatwo zauważyć, że dominuje jeden konkretny zestaw, ewentualnie dwa. Nie rozpoznając u swojego dziecka charakterystycznego rodzaju usposobienia albo niewłaściwie reagując na wynikające z niego zachowania, narażamy je na cierpienie lub na kształtowanie się u niego wad oraz ignorowanie jego najważniejszych potrzeb. Nikt nie rodzi się idealny, nie wszystko też jesteśmy w stanie zmienić, ale rozpoznanie swoich naturalnych skłonności, polubienie ich i zaakceptowanie, pozwala nam lepiej rozumieć siebie i swoje reakcje oraz nad nimi pracować. Dążymy do tego, aby być szczęśliwymi ludźmi i realizować swoje cele, a odpowiednie wychowanie dzieci będzie im ułatwiać realizację takich założeń. Mamy potrzeby ogólne, wynikające z naszego faktu bycia człowiekiem, ale posiadamy też te indywidualne, niekoniecznie zrodzone z wyborów czy sytuacji życiowej, ale właśnie z temperamentu. Przedstawionej teorii nie sposób też używać jako metody do wyjaśniania wszelkich zachowań. Nie każde bowiem działanie bądź forma jego wykonania, nie każda reakcja da się wytłumaczyć pobudkami temperamentalnymi.
Zobacz też: Rodzaj temperamentu a umiejętność kłamania
