Historia
Za twórcę przedstawień o tematyce Bożego Narodzenia uważa się św. Franciszka z Asyżu. Początkowo figury Marii, Józefa, Trzech Króli i Dzieciątka były nieme. Dopiero za sprawą zakonów franciszkańskich i bernardyńskich posągi zostały zastąpione przez marionetki. Dalszą ewolucję nietrudno odgadnąć – zaczęto wprowadzać na scenę aktorów, urozmaicono dekoracje sceniczne o żywe zwierzęta.
Polskie jasełka sięgają tradycją do XV wieku – były to krótkie adoracje Jezusa w żłóbku, głoszone przez pasterzy. Z czasem urozmaicono je o drogę Trzech Króli do żłóbka, panowanie Heroda, rzeź niewiniątek czy przebudzenie pasterzy. W pierwszej połowie XVII wieku biskupi polscy zakazali wystawiania jasełek w kościołach, za przyczynę podając zwiększającą się ilość elementów ludycznych w przedstawieniach. Zakaz ten dał początek kolędnikom – czeladnicy i żacy rozpoczęli działalność poza murami świątyń. Dziś jasełka wystawiane są w miejscach spotkań młodzieży – szkołach, parafiach, domach kultury.
Elementy edukacyjne
Po co angażuje się dzieci do wspólnego wystawiania przedstawień o tematyce bożonarodzeniowej? Pedagodzy podkreślają, że wspólne przygotowywanie wystąpień, uczy dzieci pracy w grupie i odpowiedzialności oraz pozwala im na połączenie zabawy z nauką . Dzieci dodatkowo rozwijają różne umiejętności, przykładowo– w trakcie nauki wygłaszanych kwestii ćwiczą pamięć, a podczas przygotowywania dekoracji rozwijają zdolności plastyczne. Jasełka są także dobrą okazją do integracji wychowanków oraz ich rodziców, którzy nie tylko oglądają efekt końcowy prób, ale przygotowują stroje i ćwiczą z dziećmi kwestie. Celem spotkań jasełkowych jest nie tylko kultywowanie zwyczajów związanych ze świętami, ale także podniesienie roli szkoły w oczach rodzica.
Podczas wystąpienia dzieci powinny czuć się zrelaksowane i dobrze bawić się na scenie – dlatego należy przemilczeć ich ewentualne pomyłki. Jak przygotować jasełka?
Co roku scenariusz jasełek jest inny – mają na to wpływ aktualne wydarzenia, niechęć do powtórzeń tego samego z uczniami oraz wiele innych czynników znanych tylko samym pedagogom. Najważniejszy jest jednak scenariusz – opiera się on zwykle na tym samym, powszechnie znanym schemacie. Można jednak urozmaicić spektakl np. o ukazanie indywidualnego zachowania pasterzy, ich rozmów, itp. Wszystko zależy od inwencji twórczej! Potem pozostaje już tylko przygotować dekoracje i ćwiczyć wystąpienie z dziećmi. Najbardziej znanym polskim opracowaniem dotyczącym jasełek jest książka Lucjana Rydla „Betlejem polskie” (http://poetica.freehost.pl/betlejempolskie.pdf.).
Świąteczne rymowanki
Jeśli nie mamy zbyt dużo czasu, a chcielibyśmy z dziećmi w domu przygotować mały program artystyczny na święta, to warto nauczyć dzieci jednego lub kilku wierszyków o tematyce bożonarodzeniowej. Można przy tym przygotować wspólnie z dziećmi stroje aniołków lub pasterzy. Zabawa będzie murowana!
A oto nasze propozycje wierszyków świątecznych do nauki z dziećmi:
Życzenia, autor nieznany
Podwójnych życzeń nastaje czas,
Jak to wiadomo każdemu z nas,
Bo Chrystus Pan nam się dziś rodzi,
A i Rok Nowy także nadchodzi.
Zielone gałązki, a na każdej świeczka,
W stroiku z bibułek stoi choineczka.
Gdy zaświeci gwiazdka między gałązkami,
Wesołą kolędę dla niej zaśpiewamy.
Dlaczego Jest Święto Bożego Narodzenia? ks. Jan Twardowski
Dlaczego jest święto Bożego Narodzenia?
Dlaczego wpatrujemy się w gwiazdę na niebie?
Dlaczego śpiewamy kolędy?
Dlatego, żeby się nauczyć miłości do Pana Jezusa.
Dlatego, żeby podawać sobie ręce.
Dlatego, żeby uśmiechać się do siebie.
Dlatego, żeby sobie przebaczać.
Przy wigilijnym stole Jan Kasprowicz
Że, jako mówi nam wszystkim
Dawne, odwieczne orędzie,
Z pierwszą na niebie gwiazdą
Bóg w naszym domu zasiędzie.
Sercem Go przyjąć gorącym,
Na sciezaj otworzyć wrota —
Oto co czynie wam każe
Miłość, największa cnota.
Wigilia w lesie Leopold Staff
I drzewa mają swą wigilię...
W najkrótszy dzień Bożego roku,
Gdy błękitnieje śnieg o zmroku:
W okiściach, jak olbrzymie lilie,
Białe smereczki, sosny, jodły,
Z zapartym tchem wsłuchane w ciszę,
Snują zadumy jakieś mnisze
Rozpamiętując święte modły.
Las niemy jest jak tajemnica,”
'Milczący jak oczekiwanie,
Bo coś się dzieje, coś się stanie,
Coś wyśni się, wyjawi lica.
Chat izbom posłał las choinki,
Któż jemu w darze dziw przyniesie.
