Rozwód to rozwiązanie ważnego związku małżeńskiego przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków. Rozwód jest najpopularniejszą formą ustania małżeństwa w trybie orzeczenia sądowego.
W polskim prawie brak jest określenia jednoznacznych przyczyn, dla których można automatycznie żądać rozwodu. Podstawą dla orzeczenia rozwodu jest natomiast wykazanie, że pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozpad pożycia małżeńskiego.
Zanim sąd rozpatrzy wniosek małżonków o orzeczenie rozwodu na podst art. 436§1 KPC jest on zobowiązany przed wyznaczeniem pierwszej rozprawy wezwać strony do osobistego stawiennictwa na posiedzenie pojednawcze. Na wniosek strony sąd może odstąpić od przeprowadzenia posiedzenia pojednawczego, jeżeli stawiennictwo jednej ze stron napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.
Przesłanki rozwodu dzielimy na pozytywne i negatywne
Pozytywne - sąd może orzec rozwód, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek pozytywnych:
- rozkład pożycia zupełny i trwały,
- złożenie wniosku o orzeczenie rozwodu przez jednego z małżonków
Do przesłanek negatywnych zalicza się:
- dobro małoletnich dzieci,
- sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego,
- wyłączna wina małżonka, który żąda rozwodu.
Jeżeli sąd dojdzie do wniosku, że zaistniały przesłanki zupełnego i trwałego rozkładu pożycia może orzec rozwód.
Orzekając rozwód sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednak małżonkowie mogą zgodnie oświadczyć, że nie chcą orzekania o winie i wtedy skutek jest taki, jakby żadne z nich nie ponosiło winy za rozkład pożycia.
Jeśli sąd orzeka o winie, wówczas postępowanie rozwodowe trwa zazwyczaj dłużej, gdyż sąd bada dowody wskazujące na to czy i który z małżonków jest winny.
W wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga również:
- o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem, nie wyłączając ograniczenia, a nawet pozbawienia władzy rodzicielskiej i zakazania kontaktów z małoletnim, czy umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej bądź placówce opiekuńczo-wychowawczej;
- o wysokości udziału w kosztach utrzymania dziecka przez rodzica, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem.
W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
