Konsultacja: Bożena Matuszewska, prawnik
Generalnie za długi odpowiada ten, kto je zaciągnął, więc długi rodziców nie przechodzą na dzieci, zobowiązania finansowe dzieci na rodziców itd. Są jednak od tej zasady liczne wyjątki.
DŁUGI RODZICÓW
Jeżeli rodzice lub jedno z nich ma długi, dzieci odpowiadają za nie w trzech przypadkach.
- Jeżeli któreś z dzieci poręczyło za zobowiązania swego ojca lub matki, żyrując pożyczkę, podpisując weksel lub oświadczenie o poręczeniu. Jeżeli dzieci nie poręczały pożyczek, nie muszą się martwić, choćby ojciec lub matka wzięli kilka pożyczek, np. w banku.
- Jeśli rodzic zmarł pozostawiając długi. Po jego śmierci zadłużenie przechodzi na spadkobierców. Oczywiście tylko wtedy, kiedy przyjmą oni spadek, przyjmując bowiem spadek, przyjmują też odpowiedzialność za ewentualne długi, które miał spadkodawca. Można tego uniknąć, odrzucając spadek. Trzeba to zrobić w ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy (wtedy dług przechodzi na następnych spadkobierców, np. wnuki).
- Jeżeli rodzice nie płacą czynszu za mieszkanie, a dorosłe dzieci mieszkają razem z nimi. Również właściciel lokalu może dochodzić spłaty czynszu nie tylko od najemcy, ale i od wszystkich dorosłych domowników. Będą też oni odpowiadać za spłatę ewentualnych zaległości po śmierci najemcy. Żądanie zapłaty należności przedawnia się po upływie 3 lat od dnia, kiedy czynsz powinien być zapłacony.
DŁUGI DZIECI
Identycznie jest w przypadku długów zaciągniętych przez dzieci. Rodzice nie są za nie odpowiedzialni, chyba że podżyrowali pożyczkę syna czy córki. I nie ma znaczenia, że np. dorosły syn, który wziął kredyt w banku, jest zameldowany u rodziców, choć z nimi nie mieszka. Bank nie ma prawa żądać spłaty zadłużenia od rodziców. Można się jednak doczekać wizyty komornika, który będzie domagał się informacji od rodziców, gdzie znajduje się dłużnik, jaki ma majątek i czy nie należą do niego przedmioty znajdujące się w domu.
W razie śmierci dziecka, jeżeli miało ono jakiś majątek, narobiło długów, a spadkobiercami są rodzice, muszą oni spłacać zobowiązania pieniężne córki lub syna.
DŁUGI RODZEŃSTWA
Nie odpowiada się również za długi siostry lub brata, chyba że dochodzi do dziedziczenia. Jeżeli to my jesteśmy w gronie spadkobierców, musimy odrzucić spadek, by nie przejąć długów. Mamy na to 6 miesięcy od chwili otrzymania informacji o śmierci siostry lub brata. Pamiętajmy też o tym, że jeżeli zrzekniemy się spadku, to prawo dziedziczenia przejdzie na nasze dzieci i współmałżonka. Także oni, podobnie jak i my, powinni zrzec się spadku w ciągu 6 miesięcy od uzyskania informacji, że odrzuciliśmy spadek.
DŁUGI WSPÓŁMAŁŻONKA
Z chwilą zawarcia małżeństwa między mężem a żoną powstaje wspólność majątkowa. I tym wspólnym majątkiem odpowiadają wzajemnie za swe zobowiązania, ale tylko w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, na przykład zakupów żywności itp. Jeśli więc małżonek weźmie kredyt, którego nie spłaca, ale pieniądze przeznacza na własne potrzeby, współmałżonek nie odpowiada za zaciągnięte długi. Jeżeli mąż bez zgody żony podżyrował pożyczkę, której dłużnik nie spłaca, pożyczył pieniądze od znajomego lub wziął kredyt, sam odpowiada za długi. Komornik nie ma prawa ściągać długów ani z majątku osobistego żony, ani z jej udziału w majątku wspólnym. Może jedynie zająć pensję i dobra osobiste dłużnika, np. samochód. Za długi podatkowe obydwoje odpowiadają solidarnie.
Inaczej jest w przypadku, gdy współmałżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie długu. Wówczas musi go solidarnie spłacać, ale tylko z majątku wspólnego. Komornik nie może na przykład zająć jego wynagrodzenia. Współmałżonek nie odpowiada także za długi zaciągnięte przez drugą stronę przed ślubem.
W przypadku dziedziczenia mąż albo żona odpowiada za długi współmałżonka - nawet te zaciągnięte przed ślubem - chyba że odrzuci on spadek.
DŁUGI EKSMAŁŻONKA
Jeżeli są to długi podatkowe, które powstały, kiedy byli małżeństwem, to była żona (lub mąż) odpowiada solidarnie z byłym małżonkiem za długi, ale tylko do wysokości swego udziału w majątku wspólnym. Komornik może ściągać dług z majątku rozwiedzionego małżonka, tylko wtedy, kiedy winny zaciągnięcia długów nie jest w stanie ich spłacić.
Natomiast jeśli chodzi o inne długi, rozwiedziony małżonek odpowiada tylko za te, które powstały przed dniem rozwodu, chyba że mieli rozdzielność majątkową.
SKARGA PAULIAŃSKA
Jeżeli sprytny dłużnik nie chcąc, by komornik zajął jego majątek, przepisuje składniki majątku - np. samochód, mieszkanie - na członków rodziny (np. dzieci), wierzyciel (np. bank) może jednak ściągnąć dług z tego przepisanego majątku. Korzysta on z tzw. skargi pauliańskiej, czyli szczególnego rodzaju pozwu. Musi się jednak spieszyć, bo ze skargi można skorzystać w ciągu 5 lat od dokonania danej czynności.
