Spis treści:
- Co to jest żywność funkcjonalna?
- Jak powstaje żywność funkcjonalna?
- Składniki aktywne i efekty ich działania
Co to jest żywność funkcjonalna?
Jej cechą jest obecność substancji (jednej lub kilku) wykazującej korzystny i udokumentowany wpływ na zdrowie człowieka. Substancja ta nie jest naturalną składową danego produktu spożywczego i została dodana w celu zwiększenia wartości odżywczej i uzyskania konkretnego efektu. Produkty funkcjonalny musi przy tym pozostać tzw. żywnością konwencjonalną, czyli po prostu nadawać się do zjedzenia. Nie może zatem przyjmować formy np. tabletki, drażetki, proszku.
Najważniejszą rolą żywności funkcjonalnej jest:
- polepszenie samopoczucia
- poprawa stanu zdrowia,
- zmniejszenie ryzyka choroby
Korzystne działanie uzyskuje się przy spożywaniu produktów funkcjonalnych w ilościach, które normalnie jada się z dietą.
Samo pojęcie wywodzi się z kultury japońskiej, gdzie nie ma wyraźnej granicy między żywnością, a lekiem. W Japonii przywiązuje się ogromną wagę do żywienia i profilaktyki. To z kraju kwitnącej wiśni pochodzi definicja tego rodzaju żywności po raz pierwszy sformułowana w 1991 roku. Szacuje się, że w przyszłości takie produkty będą stanowiły połowę całego rynku żywności.
Po co stosować?
Rozwój żywności funkcjonalnej związany jest z niepokojącymi zmianami w sposobie żywienia. Produkty wysokoprzetworzone i typu fast-food to żywność, która charakteryzuje się wysoką kalorycznością, a jednocześnie niską wartością odżywczą. To śmieciowe jedzenie, którego jada się coraz więcej. Takie produkty sprzyjają tyciu, chorobom układu krążenia, stanom zapalnym, czy cukrzycy typu II.
Żywność funkcjonalna jest odpowiedzią na ten trend, to „łatanie dziur” niezbilansowanej diety. Jej zadaniem jest uzupełnić jadłospis w cenne składniki. Dzięki temu można:
- wspierać funkcjonowanie układu krwionośnego,
- poprawiać pracę przewodu pokarmowego,
- wzmacniać odporność,
- uzupełniać niedobory pokarmowe.
Specjalnym rodzajem tego typu żywności są produkty dedykowane:
- kobietom w ciąży i karmiącym piersią,
- niemowlętom,
- sportowcom,
- osobom w podeszłym wieku.
Wśród tego typu produktów znajdują się także produkty niskoenergetyczne („light”) o zmniejszonej kaloryczności oraz takie, które są przeznaczone dla osób chorych i z alergiami pokarmowymi np. z nietolerancją glutenu. Żywność medyczna jest często stosowana np. u pacjentów z chorobami nowotworowymi.
Jak powstaje żywność funkcjonalna?
Produkty z tej kategorii można uzyskać:
- eliminując z produktu szkodliwy składnik (np. gluten, laktoza),
- zwiększając koncentrację składników prozdrowotnych (np. przez dodanie szczepów probiotycznych do jogurtów),
- zmniejszając ilość szkodliwego składnika (np. cukru, soli, tłuszczu, cholesterolu)
- dodając składnik aktywny, który naturalnie w produkcie nie występuje (np. sterole roślinne).
Z punktu widzenia konsumenta bardzo ważny jest fakt, że produkty te muszą mieć udowodniony, pozytywny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu. Nie kupujesz kota w worku!
fot. Adobe Stock
Składniki aktywne i efekty ich działania
Nie jesteśmy w stanie w ramach tego artykułu omówić wszystkich możliwości żywności funkcjonalnej. Dysponujemy coraz większą wiedzą dotyczącą składników aktywnych biologicznie, dlatego asortyment tego typu produktów nieustannie się powiększa. Zobacz najczęściej stosowane dodatki.
| Co? | Działanie | Gdzie? |
|---|---|---|
| błonnik pokarmowy |
|
|
| prebiotyki |
|
|
| probiotyki |
|
|
| sterole roślinne |
|
|
| kwasy tłuszczowe omega 3 |
|
|
| cholina i lecytyna |
|
|
| wapń, witamina D |
|
|
| jod |
|
|
| kwas foliowy |
|
|
Przykłady zastosowania
Stosowanie kilku produktów z segmentu żywności funkcjonalnej nie sprawi, że twoja dieta będzie prawidłowo zbilansowana. W rzeczywistości powinna ona uzupełniać zdrową dietę, a produkty tego rodzaju warto dobierać do indywidualnych potrzeb.
- Jeśli nie masz dostępu do świeżych ryb dobrej jakości, wybieraj żywność wzbogaconą w kwasy tłuszczowe omega 3!
- Masz problem z zaparciami? Stawiaj na napoje z dodatkiem szczepów bakterii probiotycznych.
- Jesteś weganką i nie jesz produktów mlecznych? Kupuj napoje roślinne wzbogacone w wapń i witaminę B12.
- Odchudzasz się, ale lubisz napoje gazowane? Pozwól sobie na napój posłodzony słodzikami, a nie cukrem.
- Intensywnie ćwiczysz? Uzupełnij dietę o produkty wysokobiałkowe, które przyspieszą regenerację po treningu.
Nie wiesz jaki produkt wybrać, na co zwracać uwagę kupując tego typu produkty? Skonsultuj się z dietetykiem, który pomoże ci uzupełnić twój koszyk zakupowy o wartościowe produkty.
Dowiedz się więcej o trendach w dietetyce:
Czy superfoods są super? Te produkty to hit, czy hipster-moda?
Bakterie na odchudzanie? Przyszłość dietetyczna
Jadalne owady - ekologiczny zamiennik mięsa, czy kolejna fanaberia?
Dietetyk z 12 letnim doświadczeniem. Ukończyła Technologię Żywności i Żywienie Człowieka w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Pomaga pacjentom trwale zmienić nawyki żywieniowe. Uczy realnych rozwiązań, szacunku do ciała, konsekwencji i „godzenia” się z jedzeniem. Twórczyni autorskiego podejścia w nurcie pozytywnej dietetyki. Prowadzi poradnię online barbaradabrowska.pl.
