fot. Fotolia
Ile wynoszą koszty sądowe?
Według powszechnego mniemania wytoczenie powództwa cywilnego przed sądem to sprawa niezmiernie kosztowna. Opinia ta nie dziwi, biorąc pod uwagę, że już na etapie wnoszenia pisma inicjującego postępowanie, czyli pozwu lub wniosku, należy uiścić z góry jednorazową, często niemałą, opłatę.
Opłaty sądowe mogą być stałe (np. opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku to zasadniczo 50 zł) lub stosunkowe (5% wartości przedmiotu sporu – prawie wszystkie sprawy, w których powód domaga się zapłaty określonej sumy pieniężnej). Im wyższe żądanie, tym wyższa opłata sądowa. Powoduje to niejednokrotnie zaniechanie przez poszkodowanego dochodzenia należnych mu roszczeń przed sądem.
Kto może zostać zwolniony od kosztów sądowych?
W sytuacji, w której powód nie może pozwolić sobie na opłacenie kosztów sądowych, istnieje możliwość uzyskania zwolnienia z obowiązku ich ponoszenia.
Zwolnienia od kosztów sądowych domagać może się osoba składająca wniosek oraz oświadczenie, z którego wynika, że nie jest ona w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 102 ust. 1).
Jak starać się o zwolnienie z kosztów sądowych?
Starając się o zwolnienie, strona lub uczestnik postępowania muszą wnieść stosowny wniosek w formie pisemnej lub zgłaszając go ustnie do protokołu w trakcie rozprawy.
Jeżeli wniosek przybiera formę pisemną, powinien nosić tytułu „Wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych”, zawierać oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko wnioskującego, wskazanie żądań i dowodów na ich poparcie. Ponadto należy bezwzględnie pamiętać o podpisaniu pisma. We wniosku trzeba również wymienić załączniki, które się do niego załącza – najważniejszym załącznikiem jest oświadczenie.
Wzór samego oświadczenia można znaleźć w budynkach sądów jak również na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (http://bip.ms.gov.pl/pl/formularze/formularze-pism-procesowych-w-postepowaniu-cywilnym). Wypełnienie wniosku nie powinno nastręczać większych trudności, bowiem każda rubryka opisana jest w jasny i przystępny sposób. Zawsze podajemy możliwie wyczerpujące informacje (i przede wszystkim prawdziwe!).
Za uzyskanie zwolnienia na skutek świadomego podania nieprawdziwych okoliczności grozi grzywna w wysokości do 1.000 złotych. Poza obowiązkiem zapłaty grzywny osoba oświadczająca nieprawdę będzie zobowiązana uiścić wszystkie przepisane opłaty i pokryć obciążające ją wydatki.
Co zawiera oświadczenie?
Oświadczenie powinno zawierać szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (art. 102 ust. 2).
Podajemy zatem podstawowe informacje: dochód netto uzyskiwany miesięcznie oraz rocznie (wykazujemy go dołączając do oświadczenia PIT, zaświadczenie o zarobkach). Ponadto należy wymienić składniki posiadanego przez nas majątku (głównie nieruchomości oraz inne przedmioty majątkowe o wartości powyżej 5000 zł).
Na szczególna uwagę we wzorze zasługuje rubryka: „Zobowiązania i stałe wydatki”.
Wpisujmy w niej wszelkie aktualne i konieczne do poniesienia koszty życia codziennego, np. raty kredytów, zaciągnięte pożyczki, alimenty, czynsze najmu, dzierżawy, czynsz płacony do spółdzielni mieszkaniowej, administracji, raty leasingowe, raty za zakupiony samochód czy różnego rodzaju sprzęty gospodarstwa domowego. Tutaj powinny znaleźć się również wszystkie stałe koszty, ponoszone w związku z opłatami za media (w tym prąd, gaz, woda, wywóz śmieci), internet czy rachunkami telefonicznymi. Nie należy pomijać tak oczywistych wydatków jak koszty zakupu jedzenia dla wnioskującego i jego rodziny oraz środków czystości, które potrzebne są w każdym domu. Zazwyczaj spore wydatki wiążą się z chorobą danej osoby, a zatem z leczeniem i rehabilitacją danej osoby i członków jego rodziny. Są to między innymi koszty zakupu leków, wizyty u lekarzy, rehabilitantów, koszty badań – one wszystkie powinny znaleźć się w oświadczeniu. Często ponosimy także określone nakłady w związku z wykonywaną pracę, np. wydatki na dojazd do pracy (paliwo, bilety), które również warto wpisać do oświadczenia. Nie zapominajmy także o wykazaniu wszelkich wydatków ponoszonych na wychowanie i edukację małoletnich dzieci (np. sumy wydatkowane na pomoce naukowe, podręczniki, koszty zajęć i kursów dodatkowych, czy też sumy przeznaczane na dojazdy dziecka do szkoły). Wymienione tutaj elementy są dość regularne, jednak zdarza się, że określone osoby ponoszą jeszcze inne, konieczne choć bardziej nietypowe wydatki – warto pamiętać, aby i je zamieścić w oświadczeniu.
Wszelkie wymienione wydatki należy wykazać, dołączając do oświadczenia różnego rodzaju rachunki, faktury, potwierdzenia przelewów.
Od dobrego umotywowania i udowodnienie okoliczności wskazanych we wniosku zależy pozytywne jego rozpatrzenie, z tego względu tak ważne jest precyzyjne przedstawienie sądowi swojej faktycznej sytuacji materialnej.
Zobacz też: Jak otrzymać odszkodowanie za błąd lekarski? – Kompendium wiedzy
Wniosek złożony… i co dalej?
Po złożeniu wniosku czekamy na decyzję sądu. Może on przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku – jeżeli będzie miał wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się zwolnienia od kosztów.
Sąd może stronę zwolnić od kosztów lub oddalić jej wniosek. Oddalenie następuje jeśli nie są spełnione przesłanki złej sytuacji ekonomicznej strony oraz w przypadku oczywistej bezzasadności roszczenia lub obrony praw (art. 109 ust. 2 KSCU).
Niestety w razie oddalenia wniosku strona nie może ponownie domagać się zwolnienia, powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. Ponowny wniosek oparty na tych samych okolicznościach podlega odrzuceniu, na które nie ma możliwości zażalenia (art. 107 ust.2 KSCU).
Warto podkreślić, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony z obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (art. 108 KSCU).
Sąd może cofnąć zwolnienie od kosztów sądowych. Ma takie uprawnienie jeżeli okaże się, że okoliczności, na podstawie których zdecydowano o zwolnieniu, nie istniały lub przestały istnieć. Wówczas strona ma obowiązek uiścić wszystkie opłaty i zwrócić wydatki, z których była do tej pory zwolniona (art. 111 KSCU).
Jeżeli po cofnięciu zwolnienia od kosztów strona cofnie powództwo, to wtedy nie musi uiszczać opłat sądowych, z których była dotychczas zwolniona.
Zobacz też: Jak przebiega proces o odszkodowanie za błąd medyczny?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
