Żylaki to widoczne, trwałe, odcinkowe rozszerzenie żyły układu powierzchownego, nadające jej wężowaty i wydłużony przebieg. O żylakach kończyn dolnych czyli przewlekłej niewydolności żylnej, mówi się kiedy żyły są zmienione patologicznie na długich odcinkach obejmujących niekiedy całą kończynę, gdy występują dolegliwości, tj. bóle, kurcze, uczucie ciężkości, obrzęki i stwierdza się zmiany skórne.
Rozróżnia się dwa mechanizmy, które prowadzą do powstania żylaków kończyn dolnych; pierwszy prowadzi do osłabienia ściany naczyniowej, a drugi powoduje wzrost ciśnienia krwi żylnej.
Do powstania żylaków przyczyniają się różne czynnikiŁ środowisko, wiek, styl życia a także czynniki dziedziczne, charakter wykonywanej pracy.
Rodzaj wykonywanej pracy - praca w pozycji stojącej lub długotrwale siedząca ogranicza działanie pompy mięśniowej, co przyczynia się do zalegania krwi w kończynach. Żylaki występują częściej u ludzi, którzy wykonują ciężką pracę fizyczną (zwłaszcza związaną z krótkotrwałym, powtarzalnym wysiłkiem fizycznym).
Niska aktywność ruchowa, otyłość - to również czynniki utrudniające odpływ krwi z kończyn. Z otyłością związane jest stałe przeciążenie goleni i stóp w czasie chodzenia i stania, a także zwiększona objętość zalegającej krwi. Istotne znaczenie ma obuwie; chodzenie na wysokich obcasach zmienia całkowicie biomechanikę chodu z tzw. normalnego „z pięt” na chód ptasi, w którym dochodzi do ograniczenia pracy mięśni łydki.
Ciąża i poród - u kobiet rodzących po raz pierwszy żylaki stwierdzono u 20-25%, z kolei u rodzących po raz trzeci - 40-50%. Wpływ czynników hormonalnych na częstość występowania żylaków potwierdza fakt 5-krotnie częstszego występowania żylaków u płci żeńskiej. Antykoncepcja hormonalna i substytucja hormonalna zwiększają częstość występowania choroby żylakowej, dlatego przed zastosowaniem preparatów hormonalnych należy poinformować lekarza o występowaniu żylaków i dolegliwości: obrzęki wieczorne, kurcze, uczucie ciężkości nóg.
Rodzaje żylaków
- Kosmetyczne (pajączki, siatkowate) - nie wymagają leczenia choroby a jedynie poprawy wyglądu,
- Niewydolność głównych żył układu powierzchniowego- najczęściej żyły odpiszczelowej,
- Duże żylaki bez niewydolności głównych żył powierzchownych,
- Zespoły mieszane.
WCZESNE
- uczucie ciężkości kończyn,
- bóle nóg i obrzęki (głównie wieczorem),
- kurcze łydek,
- świąd skóry,
- siateczka popękanych żyłek na skórze (corona phlebectatica),
- widoczne żylaki.
- duże żylaki,
- obrzęki,
- zmiany skórne wypryskowe, zapalne i przebarwienia,
- zmiany zapalne i zakrzepowe,
- wrzód żylny goleni.
- Ogólne: choroba zakrzepowo-zatorowa, zator tętnicy płucnej,
- Miejscowe: pęknięcie żylaka, krwotok.
Profilaktyka
- Odpowiednia aktywność ruchowa: unikanie „stojącego i siedzącego bezruchu”, częsta zmiana pozycji ciała zwłaszcza kończyn dolnych, ½ godzinny spacer 2-3 razy w tygodniu (najlepiej codziennie), uprawianie sportu: pływanie, umiarkowana jazda na rowerze, gra w tenisa, bieganie, gimnastyka ud, łydek, stóp, ograniczenie sportów siłowych, sportów walki i innych ćwiczeń wykonywanych na „bezdechu”,
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała (BMI <25),
- Noszenie odpowiedniego obuwia (prawidłowa wysokość obcasa, około 2-3 cm),
- Właściwy ubiór (nie uciskające skarpety, pończochy, unikanie bardzo obcisłych spodni, gorsetów),
- Ograniczenie gorących kąpieli w wannie na korzyść chłodnych kąpieli pod prysznicem,
- Umiarkowane korzystanie z kąpieli słonecznych,
- W czasie wypoczynku, snu leżenie z nieco uniesionymi kończynami, lekko zgiętymi w stawach kolanowych,
- Systematyczna kontrola ginekologiczna (choroby przewlekłe narządu rodnego - stany zapalne często współistnieją z żylakami),
- Leczenie hormonalne uwzględniające nie tylko korzyści ale i ograniczenia.
Istotnym elementem leczenia jest usunięcie żylaków i przyczyn ich powstawania. Powodzenie w leczeniu zależy od zastosowania właściwej i optymalnej dla danego chorego i typu żylaków metody postępowania.
Istnieje kilka sposobów leczenia: metody radykalne (chirurgiczne), obliteracja niewydolnych żylaków (skleroterapia), terapia uciskowa (czynna i bierna) oraz farmakoterapia (działanie wspomagające leczenia.
J. Ramoss
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
