Sztuka wojny
Jednym z najbardziej znanych mędrców chińskich czasów przedfeudalnych jest Mistrz Sun Zi (tak naprawdę Sun Wu, 544–496 p.n.e.), autor spisanej później „Sztuki wojennej Sun Zi”, pierwszego na świecie podręcznika traktującego o sztuce prowadzenia wojny. Cytaty z tego dzieła przesiąka racjonalizm i pragmatyczna mądrość stratega, stąd Suna Zi uważa się za specjalistę w teorii stosunków międzynarodowych, a jego dzieło jest dziś wielorako interpretowane. Praktyczne rady Mistrza Sun Zi da się dziś odczytać jako metafory jakiegokolwiek działania.
„Armia zginie, jeśli nie ma zaopatrzenia, jeśli nie ma żywności i jeśli nie ma pieniędzy.”
„Na wojnie chodzi o zwycięstwo, nie o upór.”
„Otoczony, obmyślaj plany. Zagrożony śmiercią, walcz.”
„Zwyciężają ci, którzy wiedzą, kiedy walczyć, a kiedy nie.”
„Znaj wroga i samego siebie, a możesz stoczyć 100 bitew nie zaznając porażki.”
Maksymy Konfucjusza
Zanim literatura chińska zaczęła funkcjonować w wersji pisemnej, istniała w przekazie ustnym, a wraz z nim przekazywano sobie z ust do ust wiele przysłów i podań. Jedne z najstarszych i najważniejszych dla kultury chińskiej są mądrości Konfucjusza (551-479 p.n.e.). Twórca najważniejszego, obok taozimu i buddyzmu, systemu filozoficzno-religijnego Chin, poświęcał swe rozważania wartościom moralnym oraz tematom codziennego życia społeczeństwa. Zebrana w „Dialogach Konfucjańskich” filozofia, będąca odpowiednikiem zachodniego humanizmu, znalazła licznych kontynuatorów, którzy komentowali, spisywali i uzupełniali dzieło Konfucjusza.
Pierwsze dzieło konfucjanizmu jest zbiorem przypowieści i aforyzmów, spisanych przez uczniów Konfucjusza. Istotą tej filozofii jest pojęcie ren – spytany o jego znaczenie Konfucjusz odpowiedział: „kochać ludzi”. Jest to miłość pojmowana jako uczucie do rodziców i ludzi, ale również do władzy oraz moralności. Prawość, poznanie wewnętrzne i harmonia istnienia jako część rodziny i społeczności to kluczowe zagadnienia konfucjanizmu. Pełne głębokiej mądrości maksymy narzucają samodyscyplinę i skłaniają do nieustannej nauki.
„Nie należy mieć przyjaciół, których cnoty moralne są na innym (tzn. niższym) poziomie od twojego”
„Kto nabytą wiedzę pielęgnuje, a nową bez ustanku zdobywa, ten może być nauczycielem innych”
„Bezużyteczną rzeczą jest uczyć się lecz nie myśleć, a niebezpieczną myśleć, a nie uczyć się niczego”
„Kiedy coś wiesz – stój przy tym, a kiedy czegoś nie wiesz – przyznaj, że nie wiesz. Oto jest wiedza”
Taoistyczna harmonia
Twórcą taoizmu i jednej z jego najważniejszych ksiąg – „Daodejing” – jest na wpół legendarny mędrzec, Laozi. Według legendy żył w czasach Sun Zi i Konfucjusza. Obecnie uznaje się go za bóstwo. Filozofia taoizmu wiąże się z pojęciem dao – esencji wszechświata, odpowiedzialnej za wszystkie zmiany. Mędrzec powinien dążyć do osiągnięcia stanu harmonii z dao, które jest niewyrażalne słowami. Sentencje przypisywane Laozi są piękne i zawierają mądrość, zapowiadającą przyszły system filozoficzno-religijny, jaki wyrośnie z taoistycznego podłoża – buddyzm.
„Czasami najkruchsza delikatność przezwycięża najtwardszą moc.”
„Nie ma większej katastrofy niż wtedy, gdy ktoś nie potrafi się zadowolić tym, co posiada.”
„Nie sądź, że radość lub złość są dziełem przypadku.”
„Łaska i niełaska jednakowo w zadziwienie winny nas wprawiać.”
Różne chińskie przysłowia
„Podróż na tysiąc mil zaczyna się od pierwszego kroku.”
„Jeżeli twierdzisz, że tygrys jest krową, to spróbuj go wydoić.”
„Język kobiety jest krótki, ale rani mężczyznę bardzo głęboko.”
„Kapłan może uciec, ale świątynia musi zostać.”
„Kto szuka przyjaciela bez wad, pozostanie bez przyjaciela.”
„Lek nie uleczy zmyślonej choroby, a wódka nie uleczy prawdziwego smutku.”
„Mając jedzenia do syta i fajkę pełną tytoniu, jest się równym bogom nieśmiertelnym.”
„Powiesz mi, wkrótce zapomnę, pokażesz mi, może zapamiętam, pozwolisz dotknąć, a zrozumiem.”
„Przemycana sól jest smaczniejsza od sprzedawanej legalnie.”
„Śniadanie zjedz sam, obiadem podziel się z przyjacielem, a kolację oddaj wrogowi.”
Źródło niektórych cytatów: www.chiny.pl
