Od pewnego czasu trwa w mediach dyskusja na temat wymiaru urlopu macierzyńskiego. A jakie jest twoje zdanie? Zanim określisz swoje stanowisko w tej sprawie, poznaj obecny stan prawny.
Urlop macierzyński
Ile dni urlopu macierzyńskiego ci przysługuje?
Jeżeli urodziłaś pierwsze dziecko, należy ci się 16 tygodni urlopu macierzyńskiego, jeżeli natomiast na świecie pojawiła się twoja następna pociecha, masz urlop dłuższy o dwa tygodnie. Gdybyś urodziła więcej niż jedno dziecko, twój urlop macierzyński przedłuży się do 26 tygodni. Taki wymiar urlopu jest zgodny z prawodawstwem Unii Europejskiej - z Dyrektywą Rady nr 92.85/EWG z 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków niosących poprawę zdrowia i bezpieczeństwa w pracy pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły lub karmią piersią.
Czy część urlopu trzeba wykorzystać przed porodem?
Nie ma już takiego obowiązku. Jeże- li jednak chcesz, możesz wykorzystać co najmniej 2 tygodnie tego urlopu przed przewidywaną datą porodu.
Czy urlop macierzyński przysługuje kobiecie, która oddała dziecko do adopcji?
W tej sytuacji pracownica traci prawo do tej części urlopu, która przypadałaby po dniu oddania dziecka. Jednak urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni, więc gdyby matka biologiczna od razu po porodzie oddała dziecko, i tak należy jej się urlop w tym wymiarze.
Czy urlop macierzyński przysługuje w przypadku dziecka adoptowanego?
Oczywiście. Urlop nazywa się wtedy urlopem na warunkach urlopu macierzyńskiego. Kobieta może z niego skorzystać zarówno wtedy, gdy wystąpiła do sądu o przysposobienie dziecka, jak i gdy przyjęła je na wychowanie jako rodzina zastępcza (wyjątek stanowi rodzina zastępcza pełniąca zadania pogotowia rodzinnego). Z urlopu tego można skorzystać tylko wtedy, gdy dziecko nie przekroczyło pierwszego roku życia.
Jeśli dziecko po narodzinach musi pozostać w szpitalu, to czy matka od razu musi wykorzystać cały urlop macierzyński?
Nie. Jeżeli dziecko wymaga opieki szpitalnej, można wziąć po porodzie 8 tygodni urlopu, a pozostałą część wykorzystać później, gdy dziecko wróci do domu.
Ile dni urlopu macierzyńskiego przysługuje kobiecie, jeśli jej dziecko zmarło po porodzie?
Jeżeli dziecko urodziło się martwe lub umarło przed ukończeniem 8 tygodni życia, pracownica pozostaje na urlopie macierzyńskim 8 tygodni. Jeżeli zgon nastąpił już po upływie 8 tygodni życia dziecka, pracownica korzysta z urlopu macierzyńskiego jeszcze przez 7 dni od zgonu dziecka.
Czy urlop macierzyński może otrzymać także ojciec dziecka?
Tak, ale po tym, jak matka wykorzysta pierwsze 14 tygodni. Pozostałą część urlopu może wykorzystać ojciec. W tym celu matka musi złożyć pisemny wniosek do pracodawcy o skrócenie urlopu i dołączyć zaświadczenie pracodawcy ojca potwierdzające termin rozpoczęcia przez niego urlopu macierzyńskiego. W okresie korzystania z urlopu ojcu przysługuje zasiłek macierzyński, a później - urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Urlop na identycznych zasadach przysługuje również pracownikowi w rodzinach adopcyjnych i zastępczych.
Czy można zwolnić z pracy osobę przebywającą na urlopie macierzyńskim?
Pracodawca nie może w tym okresie wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę, chyba że z winy pracownika zajdą przyczyny uzasadniające takie działanie i zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy. Przepis nie chroni jednak ani matki, ani ojca korzystającego z urlopu macierzyńskiego przed wypowiedzeniem umowy w przypadku upadłości lub likwidacji zakładu pracy.
Urlop wychowawczy
Kiedy pracownicy przysługuje prawo do urlopu wychowawczego?
Urlop należy się pracownicy, jeśli była zatrudniona co najmniej 6 miesięcy (wlicza się do tego także poprzednie okresy zatrudnienia). Na urlop wychowawczy można przejść po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, ale niekoniecznie od razu. W tym celu należy złożyć pisemny wniosek do pracodawcy co najmniej dwa tygodnie przed planowanym terminem urlopu.
Jak długo można przebywać na urlopie wychowawczym?
Trzy lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia. Jeśli dziecko jest niepełnosprawne i wymaga twojej osobistej opieki (co musi być potwierdzone orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności), można skorzystać z dodatkowego 3-letniego urlopu wychowawczego. Należy go wykorzystać przed ukończeniem przez dziecko 18 lat.
Czy mężczyzna może skorzystać z urlopu wychowawczego?
Owszem, pracownik może wykorzystać cały urlop albo tylko jego część. Z urlopu wychowawczego przez maksimum trzy miesiące mogą korzystać jednocześnie oboje rodzice. Razem z wnioskiem o udzielenie urlopu trzeba złożyć pisemne oświadczenia drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka, w jakim czasie zamierza on korzystać razem z partnerem z takiego urlopu.
Czy można pracować podczas urlopu wychowawczego?
Tak, u dotychczasowego lub innego pracodawcy na podstawie umów cywilnych, np. zlecenia lub o dzieło, a także w ramach umowy o pracę (możesz też podjąć naukę lub szkolenie), pod warunkiem jednak, że nie wyklucza to sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, bo w takim celu udzielany jest urlop wychowawczy. Gdyby się okazało, że zajęcia te uniemożliwiają pracownikowi osobistą opiekę nad dzieckiem, pracodawca może wezwać go do stawienia się do pracy.
Czy po powrocie do pracy pracodawca ma obowiązek zatrudnić pracownika na tym samym stanowisku?
Oczywiście. Dopiero gdy obiektywnie nie jest to możliwe musi go zatrudnić na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed urlopem lub też na innym odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym niż aktualnie obowiązujące na stanowisku, które pracownik zajmował przed urlopem.
