Jeżeli kłamiemy, to po to, aby coś uzyskać, aby coś z tego mieć. Jeżeli dziecko opowiada zmyślone historie, które do niczego mu nie służą, to prawdopodobnie nie jest to kłamstwo lecz fantazjowanie. Wiele rozmów przeprowadzonych z rodzicami małych dzieci utwierdziło mnie w przekonaniu, że często za kłamstwo bierze się fantazjowanie. Fantazjowanie występuje zazwyczaj u dzieci wrażliwych i inteligentnych, o żywym usposobieniu. Opowiadając wymyślone przez siebie wydarzenia i historie – dzieci wzbogacają w ten sposób swoje zabawy z rówieśnikami, a także kontakty z dorosłymi, uczą się opowiadać, rozwijają swoją wyobraźnię i zasób słownictwa, uczą się tworzyć i rozwijać fabułę.
Oczywiście są dzieci, które kłamią świadomie. Kłamstwo jest często spotykanym przejawem trudności wychowawczych i budzi uzasadniony niepokój. Każdy człowiek zostaje „wyposażony” w zdolność do kłamstwa i dlatego bardzo ważne w rozwoju dziecka jest skoncentrowanie się na rozwoju ocen moralnych – tj. wpajanie mu, odpowiednio wcześnie, zasad etyki i moralności, aby te słoność do kłamstwa opanować i kontrolować. Trzeba przy tym pamiętać, że istnieją różne rodzaje kłamstw. Jest cos takiego jak kłamstwo altruistyczne, to jest kłamstwo popełnianie w imię dobra innego człowieka lub grupy ludzi. Zdarza się to np. wtedy, gdy rodzina ukrywa przed kimś prawdę o jego poważnej chorobie, aby nie załamał się i nie stracił motywacji do leczenia, było tak też np. w czasie okupacji hitlerowskiej, kiedy chroniąc życie innego człowieka przedstawiało się fałszywe dokumenty i fakty.
Kłamstwo bywa też formą samoobrony. I z takim rodzajem kłamstwa ma się najczęściej do czynienia w przypadku kłamstw dziecięcych. Dziecko głównie w strachu przed karą osłania się kłamstwem, ponieważ nie wie, jak poradzić sobie z trudną sytuacją w inny sposób. Kiedy zacznie kłamać, brnie w dalsze kłamstwa, chyba – że dorośli zmienia swoją taktykę wychowawczą.
Jeżeli dziecko zaczyna kłamać, należy przede wszystkim przyjrzeć się sobie i swoim postawom rodzicielskim. Duże znaczenie ma też przykład otoczenia. To, że dziecko kłamie i ni8e przyznaje się do popełnionych wykroczeń świadczy o tym, że albo nie ma do rodziców zaufania, albo w najbliższym otoczeniu ma zły przykład.
Stosując coraz bardziej ostre kary i zakazy doprowadza się do całkowitego zniweczenia ufności dziecka. Znacznie lepsze rezultaty daje pouczenie, perswazja, podkreślenie wartości odwagi w przyznaniu się do winy, a nawet rezygnacja z ukarania dziecka, kiedy w końcu przyzna się ono do popełnionego wykroczenia.
Lidia Irla
psycholog
mwmedia
psycholog
mwmedia
