Siatki centylowe zostały opracowane na podstawie danych zebranych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w trakcie wieloletnich badań dużej populacji dzieci na całym świecie.
Niezależnie od rodzaju siatki centylowej, zasada posługiwania się tym narzędziem jest zawsze taka sama. I choć na pierwszy rzut oka może wydawać się bardzo skomplikowana, wcale taka nie jest.
Centyl to nic innego jak wartość statystyczna mówiąca ile procent dzieci waży lub mierzy (w zależności jaką cechę badamy) tyle samo lub mniej na tle swoich rówieśników.
Spis treści:
- Jak poprawnie zmierzyć dziecko?
- Jak czytać siatki centylowe?
- Normy krzywych na siatce centylowej
- Granice normy centylowej
- Co powinno wzbudzić czujność?
- Pomiar dziecka
Jak poprawnie zmierzyć dziecko?
Długość/wzrost
Pomiaru długości dokonujemy etapowo. Najpierw zmierz długość ciała od głowy do bioder – wynik zapisz na kartce. Następnie zmierz odległość od biodra do kolana, a na samym końcu od kolana do stóp. Sumując otrzymane wyniki, otrzymasz całkowity wzrost dziecka.
Obwód główki
Centymetrem owiń główkę dziecka przez czoło powyżej wysokości uszu.
Obwód ramienia
Owiń rękę dziecka centymetrem w połowie odległości między górnym końcem ramienia (wyczuwalny wyrostek kostny), a łokciem (też wyczuwalny wyrostek). W ten sposób otrzymasz wynik obwodu ramienia swojego malucha.
Jak czytać siatki centylowe?
Każda siatka centylowa składa się z dwóch osi.
- oś pozioma, na której oznaczony jest wiek dziecka.
- oś pionowa, na której zawsze nanoszona jest badana cecha dziecka (np. waga, wzrost czy obwód główki).
Na siatce znajduje się 7 krzywych linii, które odpowiadają różnym centylom. Najniżej położony jest centyl 3, następnie 10, 25, 50, 75, 90 i 97. Przestrzenie, które znajdują się pomiędzy tymi liniami, nazywamy kanałami centylowymi.
Obszar pomiędzy centylami 3 i 97 określa granice normy, gdzie 3 – to dzieci niskie i ważące najmniej, a 97 – dzieci bardzo wysokie i ciężkie. Centyl 50 określa średni wynik na tle innych dzieci.
Normy krzywych na siatce centylowej
- od 25 do 75 centyla – zakres szerokiej normy,
- od 3 do 25 centyla – zakres wąskiej normy,
- od 75 do 97 centyla – zakres wąskiej normy.
- Jeśli kropka na wzrostu wagi pojawi się w miejscu 97 centyla oznacza to, że maluch jest wyższy od 97% dzieci w swoim wieku.
- Jeśli w wykresie wagi czerwona kropka mieści się w miejscu 25 centyla oznacza to jedynie tyle, że maluch jest lżejszy od 75% równolatków jego płci, a cięższy od 25% innych dzieci.
- Należy zwrócić również uwagę na duże dysproporcje w krzywych – np. gdy wzrost dziecka znajduje się powyżej 75. centyla, a waga poniżej 10. Różnica nie powinna wynosić więcej niż 50 centyli.
Granice normy centylowej
Wynik poniżej 3 centyla, a także powyżej 97 centyla może być powodem do niepokoju i sugerować istnienie zaburzeń w rozwoju dziecka. Pozostałe wyniki świadczą o dobrym zdrowiu dziecka. Niepokojące i wymagające konsultacji z lekarzem są wartości poniżej 10 i powyżej 90 centyla.
Nie tylko „suche liczby” świadczą jednak o tym, czy twoje dziecko prawidłowo się rozwija. W siatkach centylowych ważny jest kształt wykresu (krzywa, jaką wyznaczają centyle względem rozwoju musi wznosić się systematycznie), a także proporcje pomiędzy wynikami, które dotyczą poszczególnych parametrów.
Jeśli dziecko ma wynik w górnych lub dolnych granicach centylowych, ale wykres jest harmonijny (pomiary uzyskiwane podczas kolejnych badań utrzymują się w tym samym lub w sąsiednich kanałach centylowych) i nie występują duże rozbieżności między wykresem (do 2 kanałów centylowych) np. wagi i wzrostu, nic złego się nie dzieje.
Co powinno wzbudzić czujność?
Nanosząc kolejne wyniki swojego dziecka na siatkę centylową, obserwuj dokładnie przebieg kształtu wykresu. Jeśli zauważysz, że rozwój dziecka spada lub podnosi się na krzywej powyżej dwóch grup centylowych, wybierz się z maluchem do lekarza na konsultację.
Niepokojący może być również rozwój, który opiera się na dużych dysproporcjach. Jeśli np. wzrost dziecka mieści się na 75 centylu, a waga na 10 centylu, to sygnał alarmujący. Sygnałem do niepokoju są także gwałtowne wahania wagi lub zahamowanie wzrostu. Takich zmian najlepiej nie ignorować i jak najszybciej wybrać się do lekarza na konsultację.
Pomiar dziecka
Specjaliści zalecają kontrolować pomiar dziecka w następujących okresach życia:
- 0 - 6. miesiąca życia – pomiar i ważenie co 4-6 tygodni podczas wizyt kontrolnych u lekarza,
- 6 - 12. miesiąca życia – co 2-3 miesiące,
- 2. rok życia – co 6 miesięcy,
- w każdym kolejnym roku życia – raz w roku zmierzenie i zważenie.
Jeśli twoje dziecko jest wcześniakiem, wymaga stałej kontroli lekarskiej i dokładnej obserwacji. Pomiary można wykonywać codziennie.
Zobacz także:Noworodek – jak zachowuje się dziecko w pierwszych tygodniach życia?Wyprawka dla noworodka - co powinno się w niej znaleźć?
