Ostatnio coraz częstszym problemem zdrowotnym staje się alergia pokarmowa. Przejawia się ona szeregiem reakcji uczuleniowych na niektóre produkty spożywcze, owoce, warzywa, składniki pokarmowe i substancje konserwujące, „ulepszające” pożywienie. Alergia pokarmowa najczęściej jest obserwowana w wieku niemowlęcym i dziecięcym, z uwagi na jeszcze słabo rozwinięty system immunologiczny i pokarmowy. Stanowi ona pierwszy alarm mogący zapowiadać kłopoty alergiczne w przyszłości.
Są dwa rodzaje nadwrażliwości pokarmowej. Jest to alergia, uczulenie na niektóre produkty lub składniki pokarmowe oraz nietolerancja, w której stwierdza się upośledzenie mechanizmów metabolicznych, np. niedobór enzymów rozkładających dany składnik pokarmowy (nietolerancja laktozy – cukru mlecznego).
Alergię pokarmową możemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza to taka, w której mamy reakcję alergiczną przebiegającą z podwyższeniem poziomu przeciwciał IgE (biorących udział w odpowiedzi immunologicznej na alergen). Zaliczymy tu np. alergię na mleko, orzeszki ziemne, truskawki, jajka. Druga grupa alergii pokarmowej przebiega bez udziału przeciwciał IgE, a przykładem jest choroba trzewna – celiakia, w której obserwowana jest nadwrażliwość na gluten, zawarty w produktach zbożowych.
Jak objawia się alergia pokarmowa?
Reakcja na wprowadzony alergen pojawia się o różnym czasie, od kilku minut do kilku godzin po spożyciu pokarmu. Objawy są różnie nasilone. Najbardziej charakterystyczne z nich to:
- obrzęk i świąd w jamie ustnej (po zjedzeniu jabłka, kiwi, wiśni, orzechów laskowych, włoskich, selera, melona, marchewki, pomidora)
- drapanie w gardle, zapalenie uszu
- opuchnięcie, łzawienie, świąd, zaczerwienienie oczu (zapalenie spojówek)
- wodnisty katar, swędzenie nosa
- bóle brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty, biegunka, zaparcia, kolka, brak apetytu, nieprawidłowa masa ciała
- wysypka pokrzywkowa (zmiana skórna wypukła, różowa lub porcelanowobiała, dobrze odgraniczona od skóry, plamy o różnych rozmiarach, swędzące i czasem bolesne, pojawia się po około kilku minutach od spożycia uczulającego pokarmu)
- przewlekłe rozdrażnienie, nadpobudliwość psychoruchowa, bóle głowy, zaburzenia snu
-
anafilaksja (wstrząs), mogąca zagrażać życiu; jej objawy to wysypka, wodnisty katar, zmęczenie, zdezorientowanie, zawroty głowy, spadek ciśnienia tętniczego krwi, odczuwalne zaburzenia pracy serca, duszność o różnym nasileniu, nudności.
Produkty uczulające:
- orzeszki ziemne, migdały, orzechy laskowe, pistacje, orzechy brazylijskie, nerkowca, macadamia
- zboża zawierające gluten: pszenica, owies, jęczmień, żyto
- gryka, sezam, soja
- owoce morza i ryby (śledź, makrela, tuńczyk, łosoś)
- jaja, białka mleka, sery pleśniowe
- brzoskwinie, morele, wiśnie, śliwki, truskawki, cytrusy, banany
- seler, pomidory, banany, szpinak, papryka, kiszona kapusta
- czekolada, kakao, miód
- wątroba wieprzowa, sucha kiełbasa, wołowina, cielęcina
-
chipsy, słodycze
Substancje dodawane do żywności mogące wykazywać właściwości uczulające:
- benzoesan sodu (E 211)
- glutaminian sodu (E 621)dwutlenek siarki (E 220)
- kwas sorbowy (E 200)
- azotyny (E 250)
- tartrazyna (E 102); składnik m.in. sproszkowanych deserów i oranżad
- błękit brylantowy (E 133); składnik konserw warzywnych
- brąz FK (E 154); dodawany do konserw rybnych i ryb wędzonych
- czerwień koszenilowa (E 124); obecna cukierkach budyniach, a także w wędzonych rybach
-
żółcień pomarańczowa (E 110); dodawana do marmolad, tabletek, gum do żucia
Jak zapobiegać alergii pokarmowej?
W zapobieganiu alergii pokarmowej zaleca się karmienie naturalne niemowląt do 6 miesiąca życia oraz wdrażanie nowych pokarmów, także tych alergizujących po 5 miesiącu życia. U matek karmiących piersią z ryzykiem wystąpienia alergii pokarmowej, należy opracować i wdrożyć specjalną dietę eliminacyjną. W celu zmniejszenia ilości składników alergizujących w pokarmach warto gotować produkty spożywcze. Ważne jest również unikanie pożywienia, które zawiera np. histaminę, tyraminę, serotoninę, dopaminę (czekolada, pomidory, szpinak, orzechy, wino, sery, ryby, owoce morza) i inne ulepszacze. Duże znaczenia ma również wyeliminowanie ze środowiska dziecka dymu papierosowego i alergenów wziewnych oraz zapobieganie infekcjom organizmu
Kiedy udać się do lekarza?
Jeżeli po pożyciu jakiegoś posiłku, zauważymy, że nasz organizm odpowiada którymś z wymienionych wyżej objawów, należy zasięgnąć porady lekarza alergologa. Wykona on niezbędną diagnostykę w kierunku alergii na podejrzane substancje. Zwykle są to testy skórne lub prowokacja doustna.
Leczenie alergii pokarmowej
Najskuteczniejszą metodą leczenia jest stosowanie tzw. diety eliminacyjnej, która jak nazwa wskazuje, polega na wykluczeniu z jadłospisu pokarmów uczulających. Ustalenie takiej diety powinno być wykonane przez specjalistę, gdyż nietrudno o niedobory składników pokarmowych. Leczenie dietetyczne bywa też wspomagane farmaceutykami, jak np. leki przeciwhistaminowe.
Na podstawie:
http://www.alergia-pokarmowa.med.pl/
http://www.eufic.org/page/pl/5/24/
http://www.foodallergens.info/
