Każdy tekst posiada co najmniej jedną zasadniczą, podstawową myśl przewodnią. Jest nią ta najbardziej ogólna. Im bardziej szczegółowo zagłębiasz się w tekst, czyli przechodzisz z całości tekstu do jego pojedynczych części (rozdziałów), tym zawarte w nich myśli przewodnie stają się coraz konkretniejsze, odnoszą się do szczegółów, a nie do całości.
Ważne jest, aby uświadamiać sobie istniejące zależności pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu, pozwala to skoncentrować się na tych myślach przewodnich, które z punktu widzenia Twojego celu czytania są najważniejsze.
A więc:
- ogólna myśl przewodnia, to ogólny sens całego tekstu, całej książki;
- ta ogólna myśl, dzieli się na kilka bardziej konkretnych, z których każda jest (najprawdopodobniej) myślą przewodnią konkretnego rozdziału tekstu;
- te z kolei dzielą się na jeszcze bardziej szczegółowe myśli przewodnie odnoszące się do poszczególnych części danego rozdziału;
- itd. aż dochodzi się do myśli przewodnich danego akapitu
Pamiętaj, że na każdym etapie tekstu (rozdział, akapit, itp.) może występować kilka różnych myśli przewodnich. Zajmijmy się bardziej szczegółowo poszczególnymi myślami przewodnimi.
Ogólny sens danego tekstu – musisz go poznać na etapie przeglądania samego tekstu. Wszystko co składa się na przegląd ma Ci to umożliwić. Z tym: nie ma problemu, więc się nie zagłębiamy w to zagadnienie.
Kiedy przejdziesz już przez etap przeglądu, sformułujesz pytania do tekstu i przystąpisz do czytania danego tekstu, wtedy właśnie w polu Twojego zainteresowania pojawią się wszystkie nie ogólne myśli przewodnie. Samo czytanie, to nic innego, jak – w pewnym sensie – zdobywanie informacji na temat, co autor przekazuje w danym fragmencie, jaki jest sens tego, po co to robi, itp.
W literaturze dotyczącej szybkiego czytania, można zwykle spotkać się ze zjawiskiem stawiania automatycznego założenia, że w każdym akapicie danego tekstu, znajduje się tylko jedna myśl przewodnia, którą autor formułuje w postaci jednego zdania, najczęściej pierwszego zdania danego akapitu. Skąd taki wniosek? Wywód autora kształtuje się w ten sposób, iż najpierw przedstawia on swój pogląd, hipotezę na określony temat (przekazuje, o czym będzie pisał – czyli przekazuje myśl przewodnią), a następnie coś udowadnia, analizuje, przekonuje, argumentuje, itp. To założenie sprawdza się w dużej części przypadków, a więc zacznij zwracać baczną uwagę na pierwsze zdanie każdego akapitu.
Jeśli pierwsze zdanie nie zawiera myśli przewodniej, to zwróć uwagę na ostatnie zdanie. Autor mógł zmienić kolejność swojego wywodu i danym akapitem udowadnia coś, a co konkretnie, to o tym pisze właśnie na samym końcu.
Uwaga na wszelkie typu teksty opisowe. W nich ogólny sens danego rozdziału rozrzucony jest po całości rozdziału, tak że nie pozostaje nic innego, jak samemu – drogą dedukcji – dojść do tego, co chciał przekazać autor. W takich tekstach, żadne zdanie nie zawiera myśli przewodniej.
Nie rzadko bywa tak, że nie potrafisz odnaleźć myśli przewodniej danego fragmentu tekstu, pomimo faktu, że autor zawarł ją standardowo: w pierwszym lub ostatnim zdaniu danego akapitu tekstu, a przynajmniej tak mu się wydaje. W takim wypadku, zwracaj baczną uwagę na koncepcjeprzemyśleniawnioski, które przychodzą Ci na myśl czytając dany fragment tekstu. Jeśli nie potrafisz z nich wydobyć ogólnego sensu, przenieś się poziom wyżej, czyli z akapitu na rozdział lub z rozdziału na całość tekstu – i w takiej perspektywie, spróbuj znaleźć najpierw ogólny sens, a następnie zastanów się, w jaki sposób powiązany jest on z Twoimi przemyśleniami na temat danego fragmentu tekstu.
