Sposób w jaki identyfikuje, dostrzega problemy, to jaki jest jego stosunek do postawionych przed nim wyzwań oraz indywidualna droga, jaką człowiek obiera w celu rozwiązania problemu określa jego styl poznawczy. Odnosi się on również do sposobu organizowania informacji. Zatem każdy z nas posługuje się pewnym modelem zachowań, który ma na celu doprowadzenie do właściwego rozwiązania problemu. W przypadku dzieci można obserwować następujące style poznawcze: styl analityczny, styl nadrzędny, styl czynnościowo – umiejscawiający.
- Dzieci należące do pierwszej grupy zwracają szczególną uwagę na szczegóły, dokładnie analizują budowę, strukturę zjawiska. W dorosłym życiu takie osoby nadal będą koncentrowały się na drobnych elementach i w nich będą poszukiwać drogi rozwiązania.
- Dzieci, które posługują się stylem nadrzędnym tworzą kategorie, a by moc je zbudować muszą odnaleźć cechy wspólne, łączące kilka obiektów poznania. Z czasem będą posługiwać się analogiami i będą dążyły do odnajdywania podobieństw w przeszłym doświadczeniu, by korzystając z tej wiedzy rozwiązywać aktualne problemy.
- Styl czynnościowo – umiejscawiający każe osobie nim się posługującej szukać wspólnej płaszczyzny odniesienia, jaką jest podobne przeznaczenie lub położenie przedmiotu. Ten styl uczenia się jest charakterystyczny dla młodszych dzieci, z czasem skłaniają się one do stosowania stylu analitycznego lub nadrzędnego, gdyż dzięki nim możliwe jest rozwiązywanie problemów z wielu dziedzin. Styl czynnościowo – umiejscawiający pozwala bowiem jedynie gromadzić i organizować informacje, które służą zdobywaniu pierwszych doświadczeń o świecie, pozwala głównie klasyfikować rzeczywistość według dwóch kryteriów: czynnościowego i miejscowego, a to za mało by rozszerzać wiedzę.
Oprócz sposobu poznawania świata, cechą, która charakteryzuje poznanie człowieka jest tempo poznawcze. Jest ono związane z ocenianiem problemu i sposobem pracy nad jego rozwiązaniem. Można mówić o dwóch rodzajach tempa poznawczego: impulsywnym i refleksyjnym. Pierwszy typ sprawia, że dziecko czy osoba dorosła szybko podaje odpowiedź, często bez dokonanej wcześniej analizy problemu. Zgodnie z wynikami badań psychologicznych osoby te częściej popełniają błędy. Z kolei osoby charakteryzujące się refleksyjnym stylem poznawczym potrzebują więcej czasu na udzielenie odpowiedzi, gdyż dłużej analizują problem i możliwe rozwiązania. Badania dowodzą, że osoby te popełniają mniej błędów.
Na podstawie: J. S. Turner, D. B. Helms, Rozwój człowieka, WSiP, 1999, Warszawa, s. 180-181, s.297 – 298.
