Różne były koleje wojennych losów pisarzy i poetów tworzących w okresie międzywojennym. Wielu z nich zginęło. S. Witkiewicz popełnił samobójstwo 18 września 1939 r. J. Czechowicz zginął podczas bombardowania Lublina.
Bruno Schulz został w 1942 r. zamordowany przez Niemców w Drohiczynie. T. Boy- Żeleński został zabity w 1941 r. wraz z innymi profesorami Uniwersytetu Lwowskiego. K. Irzykowski i J. Kaden-Bandrowski zginęli w powstaniu warszawskim. B. Jasieński został zamordowany przez NKWD w obozie pod Władywostokiem, zaś W. Sebyła - w Katyniu.
Duża grupa twórców trafiła do obozów i łagrów. P. Gojawiczyńska, Z. Kossak-Szczucka i G. Morcinek znaleźli się w niemieckim obozie koncentracyjnym. A. Wat i W. Broniewski trafili do niewoli sowieckiej, G. Herling-Grudziński przeszedł koszmar łagrów sowieckich.
Niektórym, np. Broniewskiemu i Grudzinskiemu, udało się opuścić Rosję i znaleźć się w Armii Andersa. Natomiast A. Słonimski, M. Pawlikowska-Jasnorzewska i S. Baliński wyemigrowali najpierw do Francji, a po jej kapitulacji znaleźli się w Anglii.
Aż do Stanów Zjednoczonych zaniosły losy J. Lechonia, J. Tuwima i K. Wierzyńskiego. Duża część twórców przeżyła piekło okupacji w kraju. J. Iwaszkiewicz pozostał w swoim Stawisku, Z. Nałkowska w Warszawie prowadziła sklep z papierosami, w okupowanej ojczyźnie pozostali także: L. Staff, M. Dąbrowska, J. Szaniawski, J. Przyboś, M. Jastrun.
Zarówno literaci na emigracji, jak w kraju, w swej twórczości oddali grozę i tragizm wojny.
Zobacz też : Literatura emigracyjna
Już tragedia kampanii wrześniowej zaowocowała utworami poetów starszego pokolenia. W. Broniewski stworzył liryki Żołnierz Polski i Słońce Września, K. I. Gałczyński - Pieśń o żołnierzach z Westerplatte, A. Słonimski Alarm, L. Staff Zniszczenia pomnika Szopena w Warszawie.
Jednocześnie pojawiło się nowe pokolenie twórców, ludzi urodzonych ok. 1920 r., nazwanych później „pokoleniem Kolumbów” (od tytułu książki R. Bratnego Kolumbowie. Rocznik 20).
Byli to: Krzysztof Kamil Baczyński (zginął w pierwszych dniach powstania warszawskiego), Tadeusz Gajcy i Andrzej Stroiński (zginęli w powstaniu warszawskim), Tadeusz Borowski (przeszedł przez koszmar Oświęcimie), Tadeusz Różewicz (walczył w oddziałach AK) i wielu innych. Wojna wycisnęła straszne piętno zarówno na ich życiu, jak i na twórczości, odebrała młodość przyniosła śmierć („pokolenie Kolumbów” nazywane jest często „pokoleniem spełnionej Apokalipsy”).
Problematyka wojenna zdominowała twórczość pisarzy i poetów po 1945 r., przez wiele lat po zakończeniu wojny powstawały utwory sięgające do tych wstrząsających wydarzeń (np. M. Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego, utwory W. Żukrowskiego, opowiadania T. Borowskiego, Inny świat G. Herlinga-Grudzińskiego, poezje Różewicza, Medaliony Z. Nałkowskiej).
Zobacz też : Miron Białoszewski "Pamiętnik z powstania warszawskiego"
