Urodził się w Kielcach, tam ukończył gimnazjum, a w 1939 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Jako krytyk współpracował z czasopismami „Ateneum” i „Pion”. Po wybuchu wojny przebywał w Warszawie. Tu założył organizację obronną o nazwie Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa (PLAN). W grudniu 1939 r., chcąc przedostać się na Zachód, udał się do Lwowa, potem do Grodna.
W czasie próby przekroczenia granicy z Litwą został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu w Grodnie, potem Witebsku, Leningradzie i Wołgogradzie później przetransportowano go do łagru w Jercewie koło Archangielska. W styczniu 1942 r. został zwolniony i wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, z którą udało mu się opuścić Związek Radziecki.
Z tą armią dotarł do Włoch, walczył pod Monte Cassino, za udział w walce został odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Po wojnie został na Zachodzie i poświęcił się pracy literackiej. Wraz z Jerzym Giedroyciem założył w 1947 r. w Rzymie Instytut Literacki, współredagował miesięcznik „Kultura”. W latach 1947-1952 mieszkał w Londynie, współpracował tam z pismem „Wiadomości” kierowanym przez Mieczysława Grydzewskiego.
Od 1952 r. pracował w Monachium w rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. W 1955 r. przeniósł się na stałe do Neapolu. Debiutował tomem szkiców literackich Żywi i umarli w 1945 r. Potem napisał: Upiory rewolucji (1969), Dziennik pisany nocą (od 1973 r. na łamach „Kultury”) Inny świat (1951), Skrzydła ołtarza (1960), Wieża i inne opowiadania (1988).
Zobacz też : Literatura emigracyjna
Inny świat
Książka została wydana w Londynie w 1951 r. w języku angielskim, a dwa lata później w języku polskim. W kraju przez czterdzieści lat była niedostępna, znało ją jednie nieliczne grono czytelników dzięki drugiemu obiegowi. Pierwsze wydanie krajowe miało miejsce w 1998 r. Jest to dokument, autentyczna relacja z pobytu autora w Związku Radzieckim od marca 1940 r. do marca 1942 r., opowieść o pobycie w więzieniach w Witebsku, Leningradzie i Wołgogradzie oraz w łagrze w Jercewie. Treścią utworu jest obraz przymusowej pracy na tle obrazu państwa totalitarnego, opartego na terrorze i przymusie oraz sytuacja i warunki życia więźniów. Głównym bohaterem jest sam narrator-autor, który stylem chłodnej, opanowanej relacji przedstawia okrucieństwa łagru sowieckiego.
Kolejne części książki dotyczą różnych sfer życia obozowego: pracy, posiłków, chorób spotkań z ludźmi z zewnątrz, wiary, życia seksualnego. Składają się one na potworny obraz oraz są próbą analizy i zrozumienia systemu zniewalania ludzi. Autor przedstawia takie realia życia łagrowego, jak selekcja i niszczenie słabych (klasyfikacja ludzi według kotłów), wszechobecny głód, choroba, męka psychiczna, nieufność i donosicielstwo, zmiana wartości moralnych i etycznych, wreszcie katorżnicza praca i śmierć.
Pobyt na obszarze występowania wielkich mrozów, które w połączeniu z pracą ponad siły ludzkie stawały się dla więźniów przyczyną udręk, cierpień, wyniszczenia i śmierci. Wydajność pracy decydowała o otrzymaniu pożywienia, marne racje żywnościowe nie zaspokajały potrzeb, dlatego wszystkim dokuczał głód, osłabienie i choroby. Kobiety w zamian za pożywienie pozwalały się wykorzystywać seksualnie. Towarzystwo pospolitych bandytów zagrażało gwałtami i kradzieżami, szerzyło się donosicielstwo.
Uwagę autora przykuwają osoby, które swoim zachowaniem, losami lub okolicznościami śmierci wyróżniają się z otoczenia. Oto Kostylew, który dla uniknięcia haniebnej pracy wkłada rękę w ogień, buntując się w ten sposób przeciw zniewoleniu („nie będę dla nich pracował, choćby za cenę swojego cierpienia, zdrowia i życia”). Przerażająca jest historia Marusi, która z potrzeby ludzkiego uczucia oddaje się Kowalowi, a ten „podaruje” ją - jak rzecz do użytkowania - kolegom. Stary Kozak Pamfiłow z miłością czytał listy do syna, lecz ten - komunista i żołnierz Armii Czerwonej - potępił ojca i odwrócił się od niego.
Wkrótce sam trafił do obozu i po spotkaniu z ojcem uzyskał jego przebaczenie. Natalia Lwowna czerpie siły do przetrwania z lektury książek Dostojewskiego. Rusto Karinen został oskarżony o zabójstwo Stalina (oddał strzał do portretu), w obozie podjął nieudaną próbę ucieczki. Przed śmiercią, chcąc nadać sens swemu cierpieniu, wziął na siebie winę za czyn, którego nie popełnił - wyznał, że zabił Stalina. Utwór Grudzińskiego ukazuje proces niszczenia człowieka przez system sowieckich obozów pracy, których celem było zniszczenie psychiczne i fizyczne więźniów.
Zobacz też : Literatura lat wojennych
Książka przedstawia obraz wpływu łagrowego życia na psychikę i świat wartości. Ludzie w łagrach zmuszeni byli do przystosowania się do panujących w nim praw, do zapomnienia o zasadach określających życie na wolności, do wypaczania osobowości, do degradacji i odhumanizowaniu człowieka, bo tylko to pozwalało im przetrwać. Tytuł utworu sugeruje, że świat obozów nie jest czymś naturalnym, że to świat wynaturzony rządzący się swoimi prawami, nieludzki i jako taki nie może zostać uznany za normalny z punktu widzenia ogólnoludzkiej moralności i kultury.
