Pierwsze symptomy choroby niemowlęcia - jak je rozpoznać?

niemowlę choruje inaczej.jpg fot. Adobe Stock
W pierwszym miesiącu życia malca infekcja może rozwinąć się bardzo szybko, w ciągu paru godzin. Naucz się wcześnie reagować.
/ 25.04.2019 21:40
niemowlę choruje inaczej.jpg fot. Adobe Stock

Układ odpornościowy nowo narodzonego maleństwa nie jest jeszcze dojrzały. Mimo to dziecko nie pozostaje całkiem bezbronne wobec wirusów i bakterii. Chroni je odporność wrodzona oraz przeciwciała, które otrzymało od mamy w okresie życia płodowego. Są one aktywne przez około półtora miesiąca po porodzie.

Z czasem maluszek musi wytworzyć tzw. odporność nabytą. Dzieje się to, kiedy zaczyna stykać się z różnymi drobnoustrojami, które bytują w jego otoczeniu, a także w wyniku szczepień. Bardzo ważną rolę w zapobieganiu infekcjom odgrywa też karmienie piersią. Mleko mamy zawiera przeciwciała, żywe komórki (tzw. makrofagi) „pożerające” bakterie, a także inne substancje ochronne – to skuteczna broń wymierzona w chorobotwórcze drobnoustroje.
Gdy po sześciu tygodniach kończy się działanie ochronne przeciwciał od mamy, a nie wykształciła się jeszcze w pełni odporność nabyta, dziecko jest szczególnie narażone na infekcje. Okres ten pediatrzy zwą „dołkiem immunologicznym”.


Ale i wcześniej, mimo działania przeciwciał dostarczanych z maminym pokarmem, trzeba chronić maluszka przed zarażeniem. Nie zapominaj, że to, co dla starszego dziecka jest tylko banalnym katarkiem, dla noworodka może rozszerzyć się w poważną chorobę! Dlatego nikt z katarem nie powinien odwiedzać takiego maleństwa. Trzeba też pamiętać o częstym myciu rąk, gdyż infekcje nierzadko przenoszą się poprzez dotyk.

Katar
Jeśli nosek jest zatkany, dziecko gorzej oddycha, kicha, ma sapkę. Obrzęk śluzówki i duża ilość wydzieliny sprawiają, że maluszek ma trudności ze ssaniem piersi. Chwyta ją, ale po chwili wypuszcza, zaczyna ssać i przerywa, krztusi się, denerwuje. W nocy często budzi się z płaczem.
Jak pomóc? Możesz nawilżyć błonę śluzową nosa przy pomocy nebulizatora, co rozrzedzi wydzielinę i ułatwi jej usuwanie. Kilka razy w ciągu dnia kładź noworodka na brzuszku lub na boku – wydzielina łatwiej wypłynie. Jeśli katar jest silny i nosek mocno zatkany, lekarz może zalecić Nasivin soft w kropelkach. Stosuj go dwa lub trzy razy na dobę lub tylko na noc – przez trzy, cztery dni.

Dziecko przystawiaj do piersi częściej i na krócej. Jeśli katar się przedłuża lub dołączają się inne objawy (gorączka, brak apetytu, przyspieszony oddech, duszności), jak najprędzej skontaktuj się z pediatrą.
Pamiętaj. Nie wpuszczaj noworodkowi do noska żadnych kropli oleistych, bo mogą przedostać się do dolnych dróg oddechowych i spowodować zapalenie płuc. Nie usuwaj wydzieliny patyczkami.



Kaszel
Noworodki i maleńkie niemowlęta rzadko kaszlą tak jak starsze dzieci. Gdy są przeziębione, mają sapkę. Objawami zapalenia oskrzeli lub płuc bywają: przyspieszony oddech, a w cięższych przypadkach – „postękiwanie” oraz szary lub siny cień wokół ust, świadczący o niedotlenieniu. Dziecko szybciej porusza klatką piersiową i skrzydełkami noska.
Jak pomóc? W pierwszym miesiącu życia malca kaszel i inne zaburzenia oddychania trzeba traktować szczególnie poważnie – jeśli wystąpią u dziecka, od razu skontaktuj się z lekarzem. Znajdzie on przyczynę dolegliwości i zaleci odpowiednie leczenie.
Pamiętaj. Przy zapaleniu płuc konieczny jest antybiotyk. Podaje się go dożylnie, więc dziecko musi zostać w szpitalu.

Gorączka
Noworodki zazwyczaj nie mają gorączki wyższej niż 39°C. Zdarza się i tak, nawet w trakcie poważnej choroby, że maluszek ma wręcz obniżoną temperaturę ciała. System termoregulacji u noworodka jest jeszcze niedojrzały, dlatego dziecko łatwo się wychładza, szybciej też ulega przegrzaniu.
Jak pomóc? Jeśli podwyższona temperatura jest wynikiem przegrzania, pomaga kąpiel ochładzająca o temperaturze niższej o dwa stopnie od temperatury ciała. Czasem wystarczy tylko zmienić dziecku ubranko na lżejsze. Gdy gorączka jest wynikiem infekcji, trzeba znaleźć przyczynę choroby i zastosować leczenie. W pierwszym miesiącu życia szybko dochodzi do odwodnienia, dlatego maleństwo z gorączką powinnaś częściej przystawiać do piersi lub dodatkowo poić, np. wodą (może być z glukozą). W pokoju, gdzie przebywa noworodek, powinno być ciepło, ale nie gorąco – temperatura nie wyższa niż 22°C.
Pamiętaj. Dziecku w pierwszych trzech miesiącach życia na gorączkę możesz podać paracetamol – w syropie lub w czopkach. Pamiętaj, żeby absolutnie nie przekraczać zaleconych przez lekarza dawek, odpowiednich do wagi maluszka. Zbyt duża porcja lekarstwa może być dla noworodka niebezpieczna!


Biegunka
Kupki maleństwa karmionego piersią wyglądają inaczej niż u starszego niemowlęcia. Są luźne, żółte lub zielonkawe. Dziecko robi je często, nawet 8–10 razy na dobę! Dopiero gdy są dużo bardziej płynne niż zwykle, wsiąkają w pieluszkę i zawierają śluz albo ślady krwi, maluch musi zostać zbadany przez lekarza.
Jak pomóc? Pediatra stwierdzi, czy dziecko może być leczone w domu, czy też, ze względu na zagrożenie odwodnieniem, konieczny jest szpital. Nadal karm piersią. Pokarm naturalny jest dla chorego maluszka najwłaściwszym, najlepiej trawionym jedzeniem, a zawarte w nim przeciwciała chronią przed rozwojem infekcji. Pomocne jest podawanie probiotyków. Przywracają one równowagę mikroflory jelitowej i pomagają zwalczyć chorobotwórcze bakterie.
Pamiętaj. Maluszki karmione piersią mają biegunki dziesięć razy rzadziej niż karmione sztucznie!

Wymioty
Sporadyczne wymioty u noworodka (raz na dwa, trzy dni) nie muszą świadczyć o tym, że dziecko jest chore. Natomiast torsje uporczywe, powtarzające się w ciągu doby, są już bardzo niepokojącym sygnałem i grożą odwodnieniem. Mogą być spowodowane zaczynającą się infekcją, refluksem żołądkowo-przełykowym lub wadą wrodzoną, np. gdy serce jest powiększone i uciska przełyk.
Jak pomóc? Maluszek powinien szybko znaleźć się w szpitalu i otrzymać kroplówkę uzupełniającą płyny. Podczas wymiotów trzymaj go na rękach w taki sposób, by jego główka znajdowała się wyżej niż reszta ciała.
Pamiętaj.
Jeżeli malec wymiotuje, nie chce ssać piersi ani pić, podawaj mu wodę z Gastrolitem lub Orsalitem kilka razy dziennie po łyżeczce.

Joanna Kieniewicz-Górska
konsultacja: prof. dr hab. Danuta Chmielewska-Szewczyk
pediatra, alergolog, pulmonolog