Nigdy nie pomyślałabym, że w ramach mojego cyklu o książkach dla dzieci, przyjdzie mi poruszać taką tematykę. Cóż, podobnie jak jeszcze raptem 3 lata temu nie przyszłoby mi do głowy, że kiedyś będę szukać książek na temat pandemii i konieczności noszenia maseczek. Teraz świat wywrócił się do góry nogami po raz kolejny. Wszystko niknie i blednie w cieniu wojny, która toczy się u naszych sąsiadów. Trudno to zrozumieć nawet dorosłym, a co dopiero dzieciom, które w wielu przypadkach o wojnie albo nigdy nie słyszały, albo znają ją wyłącznie w kontekście historycznym, jako coś co dotyczyło ich pradziadków.
Jak rozmawiać z dzieckiem o wojnie toczącej się blisko nas, o tysiącach uchodźców, którzy z dnia na dzień musieli porzucić swoją codzienność i zamieszkać w Polsce? Jak opowiadać o dzieciach, które jeszcze niedawno spały bezpiecznie w swoich łóżkach, a teraz muszą spać w schronach? Co powiedzieć, gdy brakuje słów? Jak wytłumaczyć, że tata kolegi z klasy musiał wracać do Ukrainy, by walczyć w obronie kraju? Jak wyjaśnić, że nowy kolega w przedszkolu nie rozumie polskiego, bo jeszcze przed chwilą potrzebny mu był tylko ukraiński?
Pytania są otwarte i nawet psychologowie nie znają na nie jednoznacznej odpowiedzi. Wiele trudnych tematów pozwalają jednak oswoić książki. Dają spokój, wyciszają emocje... W oczywisty sposób pozycje, które będę polecać poniżej, nie odnoszą się bezpośrednio do wojny w Ukrainie. Takie z pewnością powstaną w przyszłości, ale potrzebujemy czytelniczego wsparcia już teraz. Pozycje z mojej listy odnoszą się więc do wojen, które toczyły się wcześniej - zazwyczaj I i II wojny światowej. Poruszają też kwestie uchodźctwa.
Spis treści:
- Renata Piątkowska, Wszystkie moje mamy
- Joanna Papuzińska, Mój Tato Szczęściarz
- Anna Janko, Oleś i Pani Róża
- Francesca Sanna, Podróż
- Izabella Klebańska, Jadzia
- Joanna Papuzińska, Asiunia
- Eliza Piotrowska, Wojtek. Żołnierz bez munduru
Renata Piątkowska, Wszystkie moje mamy
Akcja książki dzieje się w murach warszawskiego getta. Wojna widziana oczami dziecka wygląda wyjątkowo przejmująco. W opowieści pojawia się też Irena Sendlerowa, która podczas wojny uratowała od zagłady tysiące żydowskich dzieci. Według wydawcy, książka przeznaczona jest dla dzieci powyżej 7 roku życia.
Joanna Papuzińska, Mój Tato Szczęściarz
Asia i jej brat Tomek uwielbiają historie opowiadane przez tatę. A tata często opowiada o powstaniu warszawskim - w sposób bardzo przystępny dla dzieci. Tata zawsze miał szczęście. Np. że podczas powstania tylko złamał rękę. Albo że miał w szpitalu miejsce pod stołem.
Anna Janko, Oleś i Pani Róża
Jak czytamy w notce wydawniczej:
- Dziewięcioletnia Rózia zamiast jechać na kolonię, spędza wakacje w domu z dziadkiem Aleksandrem. Wyciąga zeszyt w twardej oprawie, kupiony do trzeciej klasy i zaczyna pisać wakacyjny pamiętnik, a starszy pan, spędzając całe dnie w łóżku, opowiada wnuczce o przeszłości. Dziewczynka coraz uważniej słucha wojennych historii o zupełnie innym dzieciństwie i zapełnia kolejne strony nowymi opowieściami… Dziadek Aleksander, a w 1943 roku kilkuletni Oleś, wraz z matką i innymi mieszkańcami wioski zostaje wysiedlony i trafia do obozu przejściowego w Zwierzyńcu. Chłopiec uczy się życia w nowych, trudnych dla dziecka, obozowych warunkach. Ma jedną zabawkę, jednego przyjaciela i ciągle jest głodny. Na szczęście z pomocą przychodzą Jan i Róża Zamoyscy. „Oleś i Pani Róża” to bardzo potrzebna i mądra książka, która pomoże rodzicom poruszać trudne tematy w rozmowach z dziećmi – o wojnie, śmierci, głodzie. Niesie ważne i aktualne przesłanie – że agresja i wojna są złe – uwrażliwia i pozwala zacieśnić międzypokoleniowe relacje.
Francesca Sanna, Podróż
Ta książka wyjątkowo dobrze ilustruje obecną sytuację ukraińskich uchodźców. Główni bohaterowie to mama z dwójką dzieci - rodzina nagle z dnia na dzień musi porzucić wszystko, aby udać się w daleką podróż. Przed nimi tysiące kilometrów, aby zyskać spokój i bezpieczeństwo.
Izabella Klebańska, Jadzia
Podobnie jak tysiące ukraińskich dzieci, Jadzia była beztroską dziewczynką, aż nadszedł dzień, który zmienił jej życie. Dzień wybuchu wojny. Od tej pory Jadzia traci wszystko to, co znane i bezpieczne. Gdy w Łodzi zaczyna brakować jedzenia, a kolejne osoby są zatrzymywane przez gestapo, rodzice wysyłają Jadzię do rodziny. Nowy dom przytłacza dziewczynkę, czuje coraz większą bezradność, a w jej głowie wciąż rodzą się nowe pytania.
Joanna Papuzińska, Asiunia
Asiunia miała ledwo 5 lat, gdy wybuchła wojna. Straciła mamę, dom i wszystko to, co znała i lubiła. Od tej pory Asiunia musi mieszkać w domu obcej pani, a wszystko wydaje się nieznajome i straszne. Dziewczynka stara się jednak obserwować świat i zrozumieć jak najwięcej.
Eliza Piotrowska, Wojtek. Żołnierz bez munduru
Czy znacie historię Wojtka, który był prawdopodobnie jedynym niedźwiedzim żołnierzem w historii? Wojtek walczył o Monte Cassino wraz z armią generała Andersa. Opowieść jest pełna ciepła i nie straszy grozą wojny, mimo że przecież porusza tematykę walk.
Czytaj także:
Filmy o Ukrainie i Putinie. 6 filmów, które pomogą Ci lepiej zrozumieć, co się dzieje
Materiały edukacyjne dla dzieci z Ukrainy w różnym wieku
