I. Obuchowska i M. Krawczyński (1991) twierdzą, że do bólu nie można się przyzwyczaić, nie ma adaptacji do bodźca bólowego. Ból zbyt silny i trwający długo zdaniem A. Wyszyńskiej (1987) staje się czynnikiem uszkadzającym tkanki organizmu, a wywołując przykre emocje – staje się także czynnikiem dezintegrującym zachowanie jednostki.
Przeczytaj: Czym jest ból?
Lęk wzmacnia ból
Z. Cackowski (1995) twierdzi, że na intensywność bólu wpływają rożne czynniki pozasomatyczne, na przykład lęk. Wzmaga on nasilenie bólu, a to z kolei podwyższa napięcie lękowe, tworząc trudne do przerwania błędne koło (Jarosz, 1983). Ponadto ból wyzwalający lęk prowadzi do agresji lub biernego poddawania się – rezygnacji. Są to dwa skutki ekstremalne. Ból uwikłany w lęk wyzwala mieszane stany uczuciowe, w których zależnie od konkretnej sytuacji chorego występuje naprzemiennie agresywne rozdrażnienie, to znów cierpliwość, poczucie bezradności i krzywdy, to znów nadzieja (Obuchowska, Krawczyński, 1991, s. 33).
Nie wiadomo, ilu młodych ludzi cierpi na ból w całym kraju. W USA takich dzieci jest około 10 milionów (Brzostek, 2003, s. 60).
Zobacz też: Ból w depresji
Jak wraz z wiekiem zmienia się postrzeganie bólu?
Badania empiryczne przytaczane przez W. Pilecką (2002) dowodzą, że poziom poznawczy dziecka determinuje rozumienie bólu i sposoby jego redukcji. T. Dangel (1993) twierdzi, że dzieci rozumieją podstawowe pojęcie bólu w bardzo młodym wieku i potrafią opisać zarówno jego emocjonalne, jak i fizyczne aspekty. Zmiany, jakie dokonują się w tym zakresie, przedstawione są poniżej:
Wiek | Pojmowanie bólu |
0–3 miesiące | Brak widocznego rozumienia bólu: pamięć bólu jest prawdopodobna, lecz nie potwierdzona ostatecznie: dominują reakcje postrzegane przez otoczenie, np. charakterystyczny grymas twarzy. |
3–6 miesięcy | Niemowlęca odpowiedź na ból uzupełniona reakcją złości. |
6–18 miesięcy | Rozwija się lęk przed sytuacjami związanymi z bólem: pojawiają się słowa charakterystyczne dla bólu; możliwość umiejscowienia bólu. |
do 6 lat | Myślenie prelogiczne: myślenie konkretne, egocentryzm. |
7–10 lat | Konkretne myślenie operacyjne; umiejętność wyróżnienia siebie z otoczenia; stosowanie metod radzenia sobie z bólem. |
od 11 lat | Myślenie logiczne: myślenie abstrakcyjne, introspekcja: stosowanie poznawczych i intelektualnych metod radzenia sobie z bólem. |
Źródło: Dangel, 1993, s. 12.
Fragment pochodzi z książki „Dziecko z chorobą nowotworową – problemy psychopedagogiczne”, Beata Antoszewska (Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2008). Publikacja za wiedzą wydawcy.