Moczenie nocne a zaburzenia emocjonalne
Do niedawna moczenie nocne u dzieci było najczęściej traktowane jako zaburzenie pochodzenia emocjonalnego i zwykle w takich sytuacjach stawiano rozpoznanie „moczenie na tle psychogennym”. Zastosowanie w takich przypadkach psychoterapii nie odnosiło zwykle oczekiwanych efektów, co było dodatkowym źródłem frustracji dla całej rodziny, a przede wszystkim dla dziecka.
Badania epidemiologiczne prowadzone na dużych grupach dzieci nie potwierdziły związku między moczeniem nocnym pierwotnym (czyli moczeniem nocnym, które utrzymuje się od wczesnego dzieciństwa – bez przerwy dłuższej niż 6 miesięcy), a stresem psychicznym u dziecka, stosunkami panującymi w rodzinie, bądź warunkami socjoekonomicznymi.
W przypadku moczenia nocnego wtórnego (moczenie nocne, które pojawiło się u dziecka dopiero w wieku 8-10 lat po okresie, kiedy w nocy nie moczyło się) można brać pod uwagę zaburzenia emocjonalne. Zwłaszcza, gdy wystąpienie moczenia wiąże się z silnym stresem (śmierć bliskiej osoby, rozwód rodziców). W takich sytuacjach należy w pierwszej kolejności wykluczyć takie przyczyny, jak wada układu moczowego, zakażenie dróg moczowych, choroba układu nerwowego i dopiero wtedy można zgłosić się z dzieckiem na konsultację do psychologa lub psychiatry.
Ostatnie badania wykazały, że częstość występowania zaburzeń emocjonalnych w grupie siedmiolatków z moczeniem nocnym i w grupie niemoczących się rówieśników jest taka sama. Z kolei u starszych dzieci z utrzymującym się moczeniem nocnym zwiększa się ryzyko wystąpienia wtórnych zaburzeń emocjonalnych. Stwierdza się u nich nadmierną nerwowość, obniżoną samoocenę, trudności z koncentracją, gorszy kontakt z rówieśnikami. Często w takich sytuacjach moczenie nocne jest błędnie traktowane jako moczenie na tle psychogennym. W rzeczywistości jest odwrotnie – zaburzenia emocjonalne są skutkiem moczenia, a nie jego przyczyną. Świadczy o tym najlepiej fakt, że u dziecka, u którego udało się opanować moczenie ustępują wszelkie problemy natury psychogennej. Istnieje oczywiście grupa pacjentów z moczeniem nocnym na tle psychogennym, ale nie jest ona tak liczna, jak do niedawna sądzono.
Przed zakwalifikowaniem dziecka do grupy pacjentów z moczeniem psychogennym należy zawsze wykluczyć organiczne przyczyny moczenia (zakażenie układu moczowego, choroby nerek, choroby układu nerwowego).
Zobacz też: Jak pomóc dziecku, które moczy się w nocy?
Jakie konsekwencje może mieć nieleczone moczenie nocne u dzieci?
Według badań przeprowadzonych z użyciem Skali Postaw Dziecka Wobec Choroby (CATIS), dzieci moczące się czują się bardziej chore i ograniczone przez swoją chorobę niż dzieci z astmą, czy chorobą serca!
Moczenie nocne staje się szczególnie dokuczliwe w okresie wyjazdów, takich jak wycieczki szkolne, kolonie, obozy, ferie zimowe czy „zielone szkoły”. Moczące się dzieci są zawstydzane, poniżane, nierzadko narażone na odrzucenie i uwagi ze strony rówieśników. Rozwija się u nich poczucie winy i kompleks niższości. Obawiając się reakcji rówieśników, wzbraniają się przed wyjazdem. Powoduje stopniowe pogarszanie się samooceny dziecka, jego izolację w środowisku i trudności w nawiązywaniu kontaktów.
Problem moczenia nocnego jest wyjątkowo wstydliwy nie tylko dla dzieci, ale również ich rodziców. Stanowi to jedną z przyczyn zbyt późnego szukania pomocy, gdyż rodzice niechętnie zgłaszają ten problem lekarzowi – uważając, że ich sytuacja rodzinna jest przyczyną moczenia nocnego.
Poza konsekwencjami w rozwoju emocjonalnym dziecka moczenie nocne ma również swoje konsekwencje ekonomiczne dla całej rodziny. Wiadomo, że w przypadku zaniechania skutecznego leczenia, moczenie nocne może utrzymywać się nawet przez kilkanaście lat. Z danych szacunkowych wynika, że generuje w skali roku wydatki w granicach 1000 złotych (pieluchy, wymiana materaca, koszty prania pościeli i piżamy). Moczenie nocne utrzymujące się przez 5 lat to już kwota ponad 5000 złotych.
Dlatego tak ważne jest prawidłowo prowadzone leczenie moczenia nocnego. Mając do dyspozycji skuteczne leki dajmy szansę dziecku i jego najbliższym na normalne życie.
Zobacz też: Jak podnieść samoocenę u dziecka?
Kiedy rodzice powinni zgłosić się z dzieckiem do lekarza?
Kiedy należy rozpocząć diagnostykę moczenia nocnego u dzieci? Bardzo trudno ustalić dolną granicę wieku. Wszystko zależy od rodzaju stwierdzanych zaburzeń oddawania moczu i innych objawów towarzyszących moczeniu nocnemu.
Jeżeli u czteroletniego dziecka moczeniu nocnemu towarzyszy moczenie bielizny w dzień (popuszczanie moczu między normalnym oddaniem moczu) lub moczenie nocne pojawia się po okresie, gdy dziecko prawidłowo kontrolowało oddawanie moczu – to powyższe objawy mogą świadczyć o obecności:
- wady anatomicznej układu moczowego,
- zakażeń dróg moczowych,
- być wynikiem nieprawidłowej czynności dolnych dróg moczowych.
W takiej sytuacji należy zgłosić się do lekarza nie czekając do 5 roku życia.
W niektórych przypadkach istnieją wskazania do jeszcze wcześniejszego rozpoczęcia diagnostyki układu moczowego u dziecka moczącego się w nocy. Gdy dziecko ma okresowo zwyżki temperatury ciała bez wyraźnej przyczyny z jednoczesnym częstszym oddawaniem moczu i trudnościami z wstrzymaniem moczu, występują dolegliwości w trakcie oddawania moczu (ból, pieczenie), mocz ma ostry i nieprzyjemny zapach – należy wtedy podejrzewać zakażenie dróg moczowych.
Jeżeli dziecko moczy się tylko w nocy (tzw. monosymptomatyczne moczenie nocne), to z diagnostyką układu moczowego można się wstrzymać do 5-6 roku życia i następnie rozpocząć leczenie moczenia nocnego.
Polecamy: Nocne moczenie – jakie symptomy powinny zaniepokoić rodzica?
Gdzie szukać pomocy?
Rodzice powinni zgłosić się z problemem moczenia nocnego u dziecka do poradni rejonowej. W większości przypadków to lekarz rodzinny lub pediatra może przeprowadzić diagnostykę moczenia nocnego w przychodni. Lekarz zleca badanie ogólne i posiew moczu oraz USG jamy brzusznej z oceną układu moczowego. U większości dzieci wyniki podstawowych badań są prawidłowe. Oznacza to, że dziecko nie ma wady anatomicznej układu moczowego, ani zakażenia i wtedy lekarz rozpoczyna leczenie moczenia nocnego. Tylko niewielka grupa dzieci moczących się w nocy wymaga wizyty u specjalisty: urologa dziecięcego bądź nefrologa.
Istnieje również specjalna organizacja społeczna – „Stowarzyszenie Uronef – Nasze Dzieci”, która zrzesza rodziców, krewnych oraz przyjaciół dzieci z wadami i chorobami urologicznymi oraz nefrologicznymi. Stowarzyszenie m. in. oferuje pomoc i wsparcie dla rodziców borykających się z chorobą dziecka, z ich zwątpieniem, lękiem i obawami.
Warto zobaczyć: Badanie moczu u dziecka - jak je wykonać i co daje?
Źródło: Zalecenia opracowane przez grupę ekspertów Polskiego Towarzystwa Urologii Dziecięcej oraz Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej udostępnione przez D&D Communication /ap
