Dysleksja rozwojowa
Aktualnie dysponujemy metodami pozwalającymi na poziomie drugiej klasy dokonać wstępnej diagnozy dysleksji rozwojowej za pomocą testu Bateria metod diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych u dzieci ośmioletnich – Bateria-8 (Bogdanowicz, Kalka, Sajewicz-Radtke, Radtke, 2010b).
Zasadność takiego podejścia znajdujemy, analizując definicje dysleksji rozwojowej. I tak definicja dysleksji rozwojowej opublikowana w 1994 roku przez Międzynarodowe Towarzystwo Dysleksji im. Samuela Ortona i Narodowy Instytut Zdrowia w USA zawiera sformułowanie bardzo ważne dla diagnozowania dysleksji: Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego (Definition of Dyslexia..., 1994, s. 4).
Ryzyko dysleksji
W nowszym wydaniu – z 2003 roku – definicji Międzynarodowego Towarzystwa Dysleksji im. S. Ortona również znajdujemy sformułowania, które wskazują na możliwość diagnozowania na poziomie czytania elementarnego, gdy dzieci uczą się rozpoznawać słowa i je dekodować, a więc na początku nauki czytania. A zatem już na samym początku nauki szkolnej, w okresie czytania na „poziomie elementarnym”, dzieci dyslektyczne mają trudności w dekodowaniu: rozpoznawaniu liter, kojarzeniu ich z głoskami oraz czytaniu pojedynczych wyrazów. Jest to jeden z zasadniczych symptomów, który w przypadku wystąpienia trudności w uczeniu się czytania pozwala bardzo wcześnie zidentyfikować ryzyko dysleksji, a następnie dysleksję rozwojową.
Polecamy: Dlaczego dzieci mają trudności w czytaniu?
Rozpoznanie dysleksji
Rozpoznania dysleksji rozwojowej możemy dokonać nie tylko na podstawie aktualnej oceny czytania dziecka rozpoczynającego naukę szkolną, lecz również wywiadu z rodzicami starszego ucznia, gdy dowiadujemy się, jak przebiegał wczesny okres nauki czytania.
Definicja określa też warunki rozpoznania dysleksji: Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych (Definition of Dyslexia..., 1994, s. 4).
Dysleksja – trudności nie tylko w czytaniu
Trudności w dekodowaniu są u uczniów z ryzykiem dysleksji bardziej nasilone, niż można by się było spodziewać: dzieci te wolniej uczą się czytać pojedyncze wyrazy w porównaniu z rówieśnikami oraz z uczniami o tym samym poziomie inteligencji, a także w zestawieniu z postępami w uczeniu się innych przedmiotów szkolnych, np. ścisłych, artystycznych.
Trudnościom w czytaniu zazwyczaj towarzyszą trudności w pisaniu w zakresie poprawności zapisu. Mogą również współwystępować takie formy zaburzeń jak trudności w tworzeniu tekstu – wypowiadaniu się na piśmie, czyli komunikacji pisemnej. Zaburzenia rozwoju ruchowego mogą dodatkowo być powodem problemów z czytelnym zapisem, które określa się terminem „dysgrafia”.
Możliwość wczesnej i trafnej diagnozy w pełni potwierdzają badania podłużne (longitudinalne) (Bogdanowicz, 1991; 1997; Bogdanowicz, Wszeborowska-Lipińska, 1992; Bogdanowicz, Kalka, 1996; 1997; Kalka, 2001; Szczerbiński, Pelc-Pękala, 2007; Pelc-Pękala, 2010).
Zobacz też: Rozwijanie umiejętności emocjonalnych i społecznych dziecka
Fragment pochodzi z książki „Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii – Skala Ryzyka Dysleksji wraz z normami dla klas I i II” Marty Bogdanowicz (Harmonia, 2011). Publikacja za zgodą wydawcy.
