Nad procesem przysposobienia czuwają w pierwszej fazie ośrodki adopcyjno – opiekuńcze, później także sądy rodzinne.
1 krok adopcji - wizyta w ośrodku adopcyjnym
Rodzic, który jest zdecydowany przysposobić dziecko, powinien zjawić się z wybranym ośrodku adopcyjnym. Najlepiej zadzwonić wcześniej albo skorzystać z formularza w Internecie, by umówić się na spotkanie z pracownikiem.
Pierwsze spotkanie to zwykle rozmowa informacyjna. Rodzice zostaną przepytani o ich oczekiwania wobec dziecka i to co mogą mu zaoferować. Zapoznają się też z formalnymi wymogami, jakie muszą spełnić, z procedurą adopcyjną, przekażą wstępne informacje o sobie. Otrzymają też wykaz dokumentów, które należy zgłosić, aby uruchomić procedurę.
Wymagane dokumenty:
- życiorys,
- odpis aktu małżeństwa (aktualny) (w razie wcześniejszego rozwodu - akt rozwodowy),
- odpis aktu urodzenia – rodzice nie pozostający w związku małżeńskim,
- potwierdzenie stałego zameldowania,
- zaświadczenia o zatrudnieniu i dochodach,
- zaświadczenia z poradni uzależnień,
- zaświadczenia lekarskie o ogólnym stanie zdrowia z adnotacją, że wymienione osoby mogą opiekować się dzieckiem oraz badania dodatkowe,
- zaświadczenia lekarskie z poradni zdrowia psychicznego,
- opinie z miejsc pracy.
Sam ośrodek wystąpi do rejestru karnego o oświadczenie o niekaralności.
2 krok adopcji - ocena psychologa
Ośrodki dbają o to, by kandydaci na rodziców posiadali odpowiednie predyspozycje psychologiczne. W tym celu aranżują rozmowy z psychologiem, który po przeprowadzeniu testów wydaje odpowiednią opinię.
3 krok adopcji - ocena warunków mieszkaniowych
Następnie pracownik bada warunki, w jakich żyją przyszli rodzice - ogląda mieszkanie, poznaje tryb życia kandydatów i ich sytuację rodzinną. W czasie tego badania nie angażuje się otoczenia np. sąsiadów, jest to raczej wywiad wewnątrzrodzinny.
Na tym etapie Komisja Kwalifikacyjna Ośrodka Adopcyjnego decyduje o dopuszczeniu rodziców do dalszej procedury.
4 krok adopcji - szkolenie rodziców
Pozytywna decyzja nie przesądza jeszcze o powodzeniu adopcji – jest to dopiero połowa drogi. Przed rodzicami jeszcze szkolenie. Minimalna długość szkolenia to 35 godzin dydaktycznych. Powinno być ono prowadzone w taki sposób, a by zapewnić rodzicom aktywny udział w zajęciach.
Obowiązek posiadania świadectwa ukończenia szkolenia nie dotyczy kandydatów spokrewnionych lub spowinowaconych z dzieckiem lub sprawujących nad nim rodzinna pieczę zastępczą.
Zakres szkolenia
Pięć godzin szkolenia powinny zajmować warsztaty z zakresu wzmacniania prawidłowej motywacji kandydatów do adopcji. Przyszli rodzice zapoznają się też z aspektami prawnymi przysposobienia oraz z formami pomocy państwowej dla rodziców adopcyjnych. Zajęcia obejmują również elementy rozwoju dziecka, jego zdrowia czy pielęgnacji niemowląt. Kandydaci uczestniczą w warsztatach umiejętności wychowawczych. Uczą się wspomagania rozwoju dziecka z różnorodnymi problemami czy zaburzeniami. Poznają też problematykę jawności adopcji, czyli prawdy o pochodzeniu dziecka.
Dopiero po odbyciu takiej serii zajęć, Komisja wydaje ostateczną decyzję. Gdy decyzja jest pozytywna pozostaje czekać na przedstawienie dziecka.
5 krok adopcji - czekanie na dziecko i pierwsze spotkanie z nim
Spotkanie z dzieckiem to kolejny etap procesu adopcyjnego, który często jest jeszcze dłuższy, jednak jak argumentują niektórzy, potrzebny, aby oswoić dziecko i przyszłych rodziców z wizją ich przyszłej rodziny.
Poczytajcie o dziecku...
Zanim rodzice spotkają się z dzieckiem otrzymują pełną dokumentację na jego temat. Opinie psychologa, lekarzy, opis charakteru, wyglądu mają pomóc rodzicom podjąć decyzję o ewentualnym spotkaniu. Taki „papierowy wywiad” jest konieczny, pozwala rodzicom dokonać właściwego wyboru bez narażania dziecka na niepotrzebne cierpienia, jakich może doświadczyć w razie odmowy.
Gdy rodzice zaakceptują dziecko, ośrodek adopcyjny aranżuje spotkanie. Odbywa się ono w domu dziecka, przy asyście opiekunów malca, w warunkach, które powinny zapewniać dziecku jak największy komfort.
6 krok adopcji - regularne odwiedziny dziecka
Jedno spotkanie nie wystarczy, kandydaci na rodziców muszą regularnie odwiedzać placówkę, bawić się z dzieckiem, poznawać je i oswajać. Ważne, żeby nawiązać więź zanim zabierze się je do domu.
Na tym etapie, należy złożyć wniosek o przysposobienie do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego.
7 krok adopcji - wniosek do sądu o zgodę na zmianę miejsca pobytu dziecka
Ośrodek adopcyjny wspiera rodziców przed sądem, dostarczając dokumentację, zebraną na początku procesu adopcyjnego. Ośrodek przesyła opinię na temat kandydata i wniosek o zgodę na zmianę miejsca pobytu dziecka – do czasu rozprawy sądowej rozstrzygającej ten wniosek dziecko pozostaje w ośrodku adopcyjnym.
8 krok adopcji - zabranie dziecka do nowego domu
Gdy sąd wyrazi zgodę na zmianę pobytu dziecka rodzice mogą je zabrać do domu. Dla nich i dla dziecka rozpoczyna się tzw. okres preadopcyjny, w którym należy się przygotować na wizyty kuratora sądowego i pracowników ośrodka adopcyjnego.
Ten stan niepewności musi potrwać jakiś czas, aby odwiedziny w domu rodziców zastępczych dostarczyły odpowiednio dużo materiału do sporządzenia opinii dla sądu, który zadecyduje o przysposobieniu. W tym czasie całkowite koszty utrzymania malucha ponoszą przysposabiający.
9 krok adopcji - zgoda sądu na adopcję
W rozprawie o przysposobienie uczestniczą rodzice i dotychczasowy opiekun prawny dziecka. Gdy sąd wyrazi upragnioną zgodę należy poczekać aż orzeczenie się uprawomocni.
10 krok adopcji - wizyta w urzędzie stanu cywilnego
Następnie należy udać się do urzędu stanu cywilnego miejsca urodzenia dziecka. W razie adopcji pełnej sporządza się nowy odpis aktu urodzenia dziecka a w rubryce rodzice wpisuje się nazwisko nowych rodziców.
Opisana procedura może różnić się zależnie od ośrodka adopcyjnego – każdy może wprowadzić dodatkowe wymogi dla zagwarantowania jak najlepszego doboru stron, oraz przygotowania rodziców adopcyjnych do pełnienia właściwych im funkcji.
