Sam charakter prawny uznania dziecka to czynność jednostronna, która ma charakter oświadczenia woli (chce uznać dziecko) oraz oświadczenia wiedzy (jest to moje dziecko).
Oświadczenie woli składa mężczyzna mający zdolność do czynności prawnych. Dla skutecznego złożenia oświadczenia o uznaniu dziecka potrzebna jest zgoda matki dziecka. Zgodę matki pomija się, jeśli matka nie żyje lub porozumienie z nią napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Wówczas w miejsce zgody matki potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego dziecka. Ustawodawca nie przewidział kontroli zgodności oświadczenia o uznaniu dziecka z rzeczywistym stosunkiem biologicznym przez organ uprawniony do przyjmowania oświadczenia o uznaniu i oświadczenia co do „zgody” na uznanie. Dopuszczenie kontroli pod tym względem zmieniałoby samą koncepcję uznania dziecka. Dlatego też organ, przed którym następuje uznanie dziecka (art. 79 § 1), nie może wymagać od mężczyzny, który zamierza to uczynić, ani udowodnienia, ani nawet uprawdopodobnienia, iż jest ojcem uznawanego.
Z uznaniem ojcostwa wiążą się doniosłe skutki w zakresie stosunków rodzinnoprawnych między uznanym a uznającym. Uznanie ojcostwa wywiera skutki zarówno w sferze prawa rodzinnego, jak i w innych dziedzinach prawa z mocą wsteczną (ex tunc) od chwili urodzenia się dziecka, a w razie uznania dziecka nieurodzonego, jeżeli zostało ono już poczęte, w zasadzie od momentu poczęcia dziecka, które może być uznane.
Według art. 42 ust. 1 ustawy o aktach stanu cywilnego, jeżeli stosownie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki, dane dotyczące osoby ojca wpisuje się w razie uznania dziecka przez niego. Według art. 44 a.s.c., jeżeli uznanie dziecka przez ojca nastąpiło przed sporządzeniem aktu urodzenia lub dotyczy dziecka poczętego, lecz nieurodzonego, treść oświadczenia wpisuje się do księgi urodzeń (ust. 1). Jeżeli uznanie dziecka następuje przy sporządzaniu aktu urodzenia, w akcie takim wpisuje się nazwisko i inne dane dotyczące ojca zgodnie z treścią oświadczenia, z odpowiednią adnotacją w rubryce „Uwagi” (ust. 2). Jeżeli uznanie dziecka następuje po sporządzeniu aktu urodzenia, do aktu takiego wpisuje się wzmiankę dodatkową o uznaniu i zmianie nazwiska dziecka, stosownie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (ust. 3). Jeżeli w chwili zgłoszenia wniosku o wpisanie wzmianki dodatkowej o zawarciu małżeństwa ojcostwo męża matki nie jest ustalone, wniosek taki można zgłosić jednocześnie z uznaniem dziecka przez męża matki, a także przy sporządzaniu aktu małżeństwa (art. 46 ust. 3 a.s.c.).
Zgodnie z art. 19 § 2 p.p.m. uznanie dziecka podlega prawu państwa, którego dziecko jest obywatelem w chwili jego uznania. Uznanie dziecka poczętego, lecz nieurodzonego, podlega prawu ojczystemu matki.
