Pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej jest najostrzejszym środkiem ingerencji sądu opiekuńczego w sferę stosunków między rodzicami a dziećmi, przez jego zastosowanie bowiem rodzice tracą całkowicie tę władzę. Ze względu na tak daleko idące skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej sąd może je orzec tylko wtedy, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki nie dały rezultatu, bądź gdy z uwagi na drastyczne okoliczności danego przypadku jest oczywiste, że stosowanie środków łagodniejszych byłoby niecelowe. Trwała przeszkoda to przeszkoda, która według wszelkich przewidywań nie ustanie albo wprawdzie ustanie, ale nie można się spodziewać, by nastąpiło to przed uzyskaniem przez dziecko pełnoletności.
Zaniedbywanie przez rodziców ich obowiązków względem dziecka uzasadnia pozbawienie władzy rodzicielskiej tylko wtedy, gdy ma charakter rażący. Za takie mogą być uznane zaniedbania poważne, np. pijaństwo, marnotrawstwo, prowadzenie rozwiązłego trybu życia, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka.
Skutkiem pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej jest utrata ogółu praw i obowiązków składających się na tę władzę, a na ich miejsce wchodzi opieka. Rodzice jednak nie tracą innych praw i obowiązków, jakie przysługują im względem dziecka z tytułu stosunku rodzicielskiego. Korzystają więc ze stanu cywilnego pochodzenia dziecka od nich, zachowują prawo do alimentów od dziecka, prawo dziedziczenia po nim - jeżeli nie zostali uznani za niegodnych dziedziczenia ( art. 928 § 1 k.c.). Dziecko również w takiej sytuacji zachowuje prawo do alimentacji oraz prawo do dziedziczenia po rodzicach. Prawo osobistej styczności z dzieckiem, jako nie stanowiące elementu władzy rodzicielskiej, przysługuje rodzicom bez względu na pozbawienie ich tej władzy, chyba że sąd opiekuńczy orzeknie zakaz tego prawa. Ustanie przyczyny pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej nie powoduje automatycznie jej odżycia. Art. 111 § 2 stanowi bowiem, że sąd opiekuńczy może wówczas władzę tę przywrócić.
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej jest wolny od opłat.
