Pisał o nim Adam Mickiewicz w Inwokacji do „Pana Tadeusza”, chce go zobaczyć każdy Polak, który kiedykolwiek zawita do Wilna – obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej. Wisi w bramie, zwanej dawniej Miednicką lub Krewską, a od XVI wieku – Ostrą. Początkowo nie darzono go szczególnym uwielbieniem. Dopiero w 1668 roku stacjonujący w pobliskim klasztorze karmelici uzyskali zgodę na zbudowanie w bramie kaplicy i trzy lata później została ona poświęcona przez biskupa wileńskiego – Aleksandra Sapiehę. Wówczas wprowadzono do niej obraz.
W latach 1829-1830, gdy przeprowadzano renowację kaplicy, zyskała ona kształt, który przetrwał po dzień dzisiejszy. Elementem charakterystycznym obrazu jest srebrne wotum w kształcie dużego półksiężyca, które umieszczono u jego dołu w 1849 roku. W roku 1927 odbyły się uroczystości koronacyjne obrazu. Brało w nich udział 28 biskupów, prezydent Ignacy Mościcki i marszałek Józef Piłsudski, ich koordynatorem był Aleksander Kakowski, metropolita warszawski.
Kaplicę z obrazem odwiedził papież Jan Paweł II podczas swej pielgrzymki do Wilna w 1993 roku. Na bramie jest napis, którego język, w zależności od okoliczności historycznych, zmieniany był kilkakrotnie – z polskiego na łaciński. Ostatecznie, po drugiej wojnie światowej, ustalono, że będzie on w języku łacińskim. W kaplicy odprawiane są jednak msze po polsku.
Francja – Lurdes
Nieopodal granicy francusko – hiszpańskiej, u podnóża Pirenejów leży miasteczko Lurdes. W jednej z okolicznych jaskiń Matka Boska objawiła się nastoletniej Bernardetcie Soubirous. Miało to miejsce 11 lutego 1858 roku. Potem dziewczynie jeszcze 18 razy było dane Ją zobaczyć. W głębi groty, po lewej stronie, wypływa źródło, które Bernardeta odkryła 25 lutego 1858 roku. Podczas 16 objawienia, 25 marca, Pani wypowiedziała swe imię "Jestem Niepokalane Poczęcie".
Okoliczny proboszcz, który okazał się niedowiarkiem, zażądał, jako znaku prawdziwości objawień, by zakwitł w lutym krzak róży. Tak też się stało i na pamiątkę tego wydarzenia w jaskini jest zasadzony krzak. Obecnie na terenie sanktuarium znajduje się Grota Massabielle oraz kilka kościołów. Początkowo kult dotyczył wyłącznie groty – już w 1861 r. miejscowy ksiądz przy wsparciu biskupa kupił od gminy jaskinię wraz z przyległym terenem, żeby przystosować ją do odwiedzin przybywających pielgrzymów. Jej wnętrze jest surowe, ale umieszczono tu prosty, kamienny ołtarz i pulpit, żeby można było odprawiać msze.
Ponad główną wnęką jest nisza, gdzie miały miejsce objawienia, i w której od 4 kwietnia 1864 umieszczona jest figura Matki Bożej z Lourdes, dłuta rzeźbiarza polskiego pochodzenia Josepha Fabischa. Od Wielkanocy aż do października w pobliżu Groty Massabielle odbywają się codziennie dwie procesje: Procesja Eucharystyczna i Procesja z pochodniami. Nieodłącznym elementem kultu Matki Bożej w Lourdes są świece płonące w grocie Massabielle. Zwyczaj zapalania świec narodził się podczas czwartego objawienia, 19 lutego 1858 r., kiedy Bernadetta Soubirous za namową swej ciotki przyniosła ze sobą świecę i trzymała ją zapaloną podczas widzenia. Do ich wyrobu zużywa się rocznie ok. 800 ton wosku.
Wśród wspomnianych kościołów znajdujących się na terenie sanktuarium na szczególną uwagę zasługują: Krypta, Bazylika Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, Bazylika Różańcowa, Bazylika św. Piusa X oraz Kościół św. Bernadetty. Począwszy od Piusa IX wszyscy papieże wysyłali swoich legatów do sanktuarium Matki Bożej w Lourdes, jednak dopiero Jan Paweł II odbył do tego miejsca dwie pielgrzymki – w 1983 i 2004 roku.
Hiszpania - Montserrat
W odległości zaledwie 40 km od Barcelony znajduje się Montserrat, czyli „przepiłowana góra”, miejsce, które według legendy było przeznaczone na dom dla Maryi i braciszków Benedyktynów. Aniołowie rozcięli górę piłą, a dobry Bóg ozdobił skały roślinnością. W tej malowniczej scenerii stoi niewielka, drewniana figurka Maryi o ciemnej twarzy – La Moreneta.
Dyskusje wywołuje kolor oblicza Matki Bożej. Jedni twierdzą, że jest to naturalna barwa starego drewna, inni tłumaczą go świecami, które płoną tu przez setki lat, stopniowo przyciemniając postać. Z figurką również związana jest legenda. Głosi ona, że wyrzeźbił ją sam święty Łukasz, a przywiózł ją tutaj święty Piotr w 50 roku. Ukrywana przed Maurami, została odnaleziona przez dzieci w 880 roku w pobliskiej grocie Santa Cova. Wędrowały one przez wąwozy skalne, gdy usłyszały piękną muzykę dochodzącą z pieczary, zauważyły światło i poczuły słodki zapach. Weszły do środka i tam zobaczyły rzeźbę. Poinformowano o tym biskupa z Vich Condemar i on zatroszczył się o znalezisko. Początkowo uważano, że to zabytek bizantyjski z VI wieku.
Figura przedstawia siedzącą na tronie Matkę Boską z kulą ziemską w jednej ręce, drugą podtrzymującą Dzieciątko siedzące na jej kolanach. Madonna przedstawia wizję ostatniej, chwalebnej Tajemnicy Różańca. W 1881 roku Czarna Panienka z Montserrat została ogłoszona patronką Katalonii. W pobliżu Świętej Groty przed 976 rokiem osiedli się benedyktyni, a wokół ich klasztoru wyrosły kaplice i pustelnie. Opactwo wielokrotnie rozbudowywano. W 1409 tamtejsi mnisi ogłosili, że jest to niezależne królestwo Maryi. Klasztor funkcjonuje do dziś i zamieszkuje go około 300 mnichów. W jego muzeach można odnaleźć skarby nie tylko religijne – są tu dzieła takich hiszpańskich malarzy jak El Greco czy Pablo Picasso. W listopadzie 1982 roku z wizytą w sanktuarium był Jan Paweł II.
Medjugorie jest miejscem dyskusyjnym na religijnej mapie Europy. Tutaj od 1981 r. prawie codziennie ukazuje się Błogosławiona Maryja Dziewica albo, jak Ją nazywa tamtejszy lud, Gospa. Objawień doznawali ludzie młodzi. Podczas ich trwania modlili się z Matką Boską lub rozmawiali z nią, a ona przekazywała im konkretne przesłania, by oni opowiadali o nich ludziom.
Dotyczyły one: pokoju, wiary, nawrócenia, modlitwy i postu. Od 25 stycznia 1987 roku do dzisiaj Maryja przekazuje orędzia każdego 25. dnia miesiąca za pośrednictwem kobiety o imieniu Maria Pavlović. Centrum tutejszego życia religijnego jest kościół św. Jakuba konsekrowany na długo przed objawieniami – w 1897 roku. Masowy napływ pielgrzymów, od momentu pierwszego widzenia, spowodował, że miejsce to zaczęto nieustannie rozbudowywać. Jedną ze zmian było umieszczenie przed kościołem w 1987 roku kamiennej figurki Królowej Pokoju, która stała się symbolem sanktuarium. Ważnymi miejscami są też Góra Objawień i Križevac.
Na tej pierwszej dzieci po raz pierwszy zobaczyły Matkę Boską. Na pamiątkę tych wydarzeń stoi tam wielki, drewniany krzyż, który oznacza miejsce, gdzie Matka Boża trzeciego dnia objawień poprzez Mariję Pavlović po raz pierwszy wezwała do pokoju; w dwudziestą rocznicę objawień postawiono figurę Królowej Pokoju, wykonaną zgodnie ze wzorcem znajdującym się przed kościołem parafialnym; są tam również płaskorzeźby z brązu przedstawiające radosne i bolesne tajemnice różańca.
Na wzgórzu Križevac stoi ogromny betonowy krzyż wzniesiony w 1934 roku przez parafian na pamiątkę 1900 rocznicy męki Jezusowej. W cokół krzyża zostały wmurowane relikwie krzyża Jezusa otrzymane na tę okazję z Rzymu. Choć Medjugorie każdego roku odwiedzają tysiące pielgrzymów, Stolica Apostolska nie uznała oficjalnie objawień, a w 2010 roku powołała komisję mającą ostatecznie ocenić ich prawdziwość.
Meksyk – Mexico City
Nie tylko w Europie są miejsca kultu chętnie odwiedzane przez pielgrzymów – w Meksyku wszyscy zmierzają przed oblicze Matki Boskiej z Guadelupe. Objawiła się Ona w 1531 roku Aztekowi o imieniu Juan Diego. Indianin spotkał Ją kilkakrotnie, a podczas ostatniego spotkania ułożyła Ona zerwane przez niego róże i poprosiła, by zaniósł je do biskupa. Mężczyzna wykonał polecenie, a gdy je położył przed władzami kościoła na jego płaszczu ukazał się piękny wizerunek – Matki Bożej z Guadalupe.
Owa tkanina od ponad 500 lat nie uległa zniszczeniu, nie mają na nią wpływu nie tylko kurz czy dym świec, ale także ładunek wybuchowy, który kiedyś podłożył fanatyk. Na materiale można rozpoznać m.in. różne gwiazdozbiory. Jak wykazały badania z 1981 roku układ gwiazd na tunice jest identyczny z tym, jaki miał miejsce nad Meksykiem w grudniu 1531 roku. W 1929 roku odkryto odbicie brodatego mężczyzny w prawym oku wizerunku Dziewicy. 20 lat później dostrzeżono też odbicia w lewym oku. Ostatecznie udało się odnaleźć 12 postaci w lewej źrenicy oka Matki Boskiej.
Na pamiątkę objawienia wybudowano Bazylikę Matki Boskiej z Guadalupe, która była wielokrotnie rozbudowywana i obecnie jest największym sanktuarium maryjnym na świecie. W Polsce istnieje kilka parafii pod wezwaniem Panienki z Guadalupe m.in. w Laskach, Białymstoku i Żychlinie.
Decyzja dotycząca tego czy na pielgrzymkę wybrać się indywidualnie, czy w większej grupie jest uzależniona od tego, jak wyobrażamy sobie nasz pobyt w danym sanktuarium. Bardzo często wyjazdy grupowe obejmują więcej niż jedno miejsce kultu i dają szansę na uczestnictwo we mszy świętej w języku polskim. Ich ceny w zależności od kierunku kształtują się od 690 zł za podróż na Litwę, przez 2000 zł w przypadku wyjazdu do Francji, aż po 3500 zł za samolotową wyprawę do Hiszpanii.
Różne są oczywiście długości pobytu. W przypadku wyjazdów indywidualnych należy pomyśleć o przelocie – przykładowo cena biletu lotniczego do Barcelony to od 90 zł w jedną stronę, do Wilna 450 zł, a do Meksyku 3200 zł; i noclegu – za który zapłacimy od 90 zł w Mexico City, przez 100 zł w Wilnie, aż po 130 zł w Barcelonie.
