Szumy nad Tanwią to niewielkie malownicze wodospady. Nazywane są również szypotami, sopotami lub porohami. Nazwa pochodzi od charakterystycznego dźwięku, jaki wydaje przepływająca przez skalne progi woda. Ich historia sięga trzeciorzędu, kiedy to w wyniku ruchów tektonicznych w trakcie fałdowania Karpat nastąpiło wydźwigniecie wyżynnego obszaru Roztocza, przy jednoczesnym opadnięciu Kotliny Sandomierskiej. Wówczas to na granicy obu krain powstała linia pęknięć tektonicznych w postaci kilkudziesięciu skalnych uskoków. Wysokość tych progów wynosi od kilkudziesięciu centymetrów do półtora metra. To są właśnie dzisiejsze szumy.
Szlak "Szumów"
Szumy nad Tanwią to jedna z najpiękniejszych tras turystycznych na Roztoczu. Ten okrężny szlak pieszy o długości 17 km (znaki niebieskie) rozpoczyna się w Suścu na stacji PKP i tam się kończy. Trasa prowadzi przez: Susiec PKP – Kościółek (Zamczysko) – Huta Szumy (dawniej Rebizanty, rezerwat "Nad Tanwią") – Rybnica (Sikliwce) – Susiec PKP. Wędrując szlakiem możemy zobaczyć słynne szumy na Tanwi, a także najwyższy wodospad (ok. 1,5 m) na potoku Jeleń oraz tajemnicze śródleśne wzgórze, zwanego Zamczyskiem lub Kościółkiem, kryjące relikty grodziska i późniejszego klasztoru bazylianów.
Kierunek przejścia szlaku jest dowolny, jednak dla mniej zaawansowanych turystów polecana jest wędrówka na zachód. Istnieje wówczas możliwość skrócenia trasy do 12 kilometrów przy jednoczesnym obejrzeniu najciekawszych miejsc.
Rezerwat Nad Tanwią
Po kilku kilometrach marszu dochodzimy do rezerwatu Nad Tanwią, jednego z trzech rezerwatów krajobrazowych Roztocza (obok Czartowego Pola i Szumu). Chroni on najpiękniejsze fragmenty dolin rzeki Jeleń i Tanew wraz z ciągiem małych wodospadów, zwanych szumami. Na zakolu rzeki Tanew w miejscowości Huta Szumy (dawniej Rebizanty) na odcinku 400 metrów znajduje się ich aż 24. Podmokłe rzeczne doliny porośnięte są olszowo-jesionowymi łęgami i śródleśnymi łąkami, a położone wyżej zbocza mieszanymi borami z jodłą i świerkiem i sosną. Rezerwat znajduje się na wysokości ok. 235 m, a najwyższe wzniesienie Kościółek (zwane też Zamczyskiem), osiąga 246 m n.p.m. Na szczyt Kościółka (Zamczyska) doprowadza krótki niebieski szlak dojściowy.
Wzgórze Kościółek
Zwane również Zamczyskiem to wzniesienie położone w widłach dolin Tanwi i Jelenia. Porośnięte jest lasem i otoczone wałem ziemnym grodziska, które pochodzi z XII–XIII w. Prawdopodobnie miejsce to nie było stale zamieszkiwane, a służyło jedynie za schronienie w czasie najazdów.
Według legendy miał tam stać potężny zamek zbudowany przez rycerza o imieniu Gołdap, który miał pięką córkę Tanewę. Podczas nieobecności Gołdapa zamek został podstępnie zdobyty przez Tatarów, a Dumna Tanewa skoczyła z wysokiej wieży, wybierając śmierć niż tatarskie zniewolenie. Zrozpaczony Gołdap zburzył zamek, a resztę życia spędził w samotni. Jak by nie było, wzgórze kiedyś nazywano Gołdą, a pobliską rzekę Tanwią.
Na początku XVII w. na wzgórzu powstała cerkiew unicka z klasztorem bazylianów, którą zamieniono na kościół. Z powodu odległego miejsca nie cieszył się dużą frekwencją i w 1796r. został rozebrany. Podczas powstania styczniowego oraz ostatniej wojny na wzgórzu ukrywali się powstańcy i partyzanci. Wydarzenia te upamiętnia krzyż i pomnik, znajdujące się na szczycie Kościółka.
Tu znajdziesz więcej artykułów o ciekawych miejscach.
