Pierwsze oznaczenie karat - jest jednostką miary wagi kamieni jubilerskich.
Jednostka ta nie należy do układu metrycznego SI i jest równa 0,2 g.
Dlaczego akurat tyle ?
Na Bliskim Wschodzie dla ważenia kamieni szlachetnych, jako odważników używano ziaren chleba świętojańskiego, z których każde waży właśnie ok. 0,2 g. Ten sposób określenia wagi był na tyle dobrze dopasowany do wielkości używanych kamieni szlachetnych oraz na tyle spopularyzowany (kupiectwo z Bliskiego Wschodu znane byłe w całej Europie), że przyjął się Europie i dalej na całym świecie.
Drugie znaczenie słowa karat odnosi się do czystości stopu złota.
Przez próbę rozumie się ilość czystego metalu szlachetnego znajdującego się w jednostce masy stopu, wyrażoną w częściach tysięcznych. Niemal do końca XIX w. próbę wyrażano w karatach, w następujący sposób:
Czyste złoto, zawierające 100% pierwiastka złota oznaczono jako 24-karatowe, co oznacza, że 1 karat jest równoważny 1/24 części czystego złota.
Pozostałe stopy złota otrzymano jako wielokrotność jednostki podstawowej odpowiadającej następującym wartościom tysięcznych części złota czystego w następujący sposób. Złoto 18-to karatowe zawiera 750 tysięcznych części czystego złota (18*1/24*1000=750), złoto 14-to karatowe 583 a 8-mio karatowe 333. Wymienione powyżej próby na wiele lat zdominowały rynek obrotu złotem w biżuterii i dla tych prób wprowadzono cechy probiercze (oznaczenia Urzędu Probierczego gwarantujące prawidłową zawartość złota w stopie). Pozostałe spotykane (choć bardzo mało popularne) próby złota to 375 (9 karat), 500 (12 karat) i 960 (23 karat)
W ostatnich latach złoto 14-to karatowe zawierające 583 tysięczne części złota zastąpiono próbą wyższą zawierającą 585 tysięcznych części złota.
Ciekawostką jest, że na naszym krajowym rynku przez wiele lat królowało, i w dalszym ciągu jest najbardziej popularne złoto próby 585 (583), a na rynkach światowych równie popularną próbą dla wyrobów biżuteryjnych jest tylko próba 750, oraz próba 333 dla wyrobów tańszych.
