fot. Fotolia
Najbardziej znaną przedstawicielką licznej rodziny warzyw liściowych jest królowa majowych przyjęć – sałata masłowa. Warto uprawiać także i inne gatunki oraz odmiany, by mieć własną zieleninę do jesieni. Są nie tylko wartościowe, ale i bardzo dekoracyjne.
Nie trzeba czekać z rozpoczęciem uprawy, aż słońce zacznie mocno grzać. Niemal wszystkie dobrze tolerują spadki temperatury nawet do minus 5 st. C. Natomiast optymalne jest dla nich temperatura w granicach 12–14 st. C. Oznacza to, że możemy je wysiewać dość wcześnie, czasem już w marcu.
Uwaga! Przy wysiewie nie przesadzaj z ilością nasion, bo jeśli rośliny będą zagęszczone, zabraknie im miejsca do dobrego rozwoju.
Co służy uprawie sałaty?
Rośliny te lubią światło. Na nasłonecznionej grządce tworzą masę zielonych liści, często układających się w rodzaj luźnej główki. Nie należy zakładać grządek w cieniu, gdyż wtedy liście szybko stają się długie i jasnozielone.Ponieważ warzywa liściowe mają płytki system korzeniowy, odpowiadają im wilgotne gleby. W czasie suszy należy więc pamiętać o regularnym podlewaniu. Niedobór wody powoduje twardnienie blaszek liściowych oraz szybką utratę walorów smakowych.
Bardzo ważne jest odpowiednie nawożenie. Im więcej azotu w glebie, tym wytwarzają więcej liści. Nie należy jednak przesadzać z nawożeniem, ponieważ wtedy warzywa gromadzą dużo azotanów, a te łatwo przekształcają się w szkodliwe dla naszego zdrowia azotyny. Najlepiej ograniczyć się do zasilenia gleby kompostem lub dobrze przekompostowanym obornikiem. Na glebach kwaśnych konieczne jest wapnowanie.
Wprost na grządkę czy do skrzynki?
Na początku kwietnia a nawet wcześniej możemy zasiać nasiona tych warzyw bezpośrednio na przygotowanej grządce. Ponieważ są drobne, więc powierzchnię ziemi (dobrze wilgotną) trzeba wcześniej starannie wyrównać. Siejemy je w rowki głębokości 0,5 cm, robimy je patykiem. Odległość między rowkami powinna wynosić 20–30 cm. Zasiane nasiona przysypujemy ziemią i delikatnie ją uklepujemy. Aby wolniej wysychała, możemy nałożyć na grządkę płachtę agrowłókniny. Gdy rośliny będą miały po 3-4 liście, trzeba je przerwać, tak aby odległość między pozostawionymi roślinkami wynosiła co najmniej kilkanaście centymetrów.
Jeśli chcemy mieć wcześniej sałatę lub natkę pietruszki, należy wysiać nasiona do skrzynek na początku marca i ustawić je na słonecznym parapecie. Potem, gdy zrobi się cieplej, przesadźmy siewki do ogrodu lub... zostawmy skrzynki na balkonie bądź tarasie. Tam także wyrosną pełne witamin zielone listki, jeśli będziemy pamiętać o częstym podlewaniu roślin.
Sałaty znane i mniej znane
- Masłowa charakteryzuje się miękkimi i delikatnymi liśćmi, koloru jasnej zieleni. Jest rośliną jednoroczną o krótkim okresie wegetacji.
- Rzymska. Ma kruche, wydłużone listki. Tworzy zwarte, podłużne główki podobne do kapusty pekińskiej. Jest słodsza i delikatniejsza od masłowej. Doskonale smakuje z ciężkimi sosami na bazie majonezu, serami pleśniowymi oraz orzechami.
- Lodowa. Krucha sałata o jasnozielonych liściach, które tworzą zwartą główkę podobną do kapusty. Ma łagodny smak i lekko chrupie. Jako jedyną z sałat kroi się ją nożem w paski, a nie rwie palcami. Jest wspaniałym dodatkiem do dań typu fast food, zwłaszcza polana sosem jogurtowym.
- Dębolistna. Ma karbowane zielone liście o charakterystycznym bordowym zabarwieniu. Jest delikatna w smaku, lekko orzechowa. Podaje się ją najczęściej w mieszankach z innymi odmianami jako kolorystyczne urozmaicenie walorów sałatki.
- Rukola. Jej listki przypominają wyglądem mlecz. W smaku jest ostra (pieprzowa), dlatego z reguły łączy się ją z innymi odmianami sałat. Doskonale komponuje się z listkami botwinki, szpinaku oraz kiełkami i sosem winegret przyprawionym miodem.
- Endywia. Ma grube, karbowane i mięsiste liście, które związuje się gdy podrosną, aby środek pozostał biały, a tylko zewnętrzne listki zabarwiły się na zielono. Dobrze komponuje się z ostrymi serami i z dodatkiem orzechów.
- Radicchio. Ma bordowe listki z białym nerwem. Jej charakterystyczną goryczkę złagodzi dodanie do sosu odrobiny miodu lub cukru.
- Roszponka. Ma bardzo drobne listki. Są niezwykle aromatyczne, jasno lub ciemnozielone, o delikatnym orzechowym smaku. Nadaje się do surówek, a także do duszenia.
- Sałata Lollo. Ma karbowane liście, zielone lub bordowe. Może być prawdziwą ozdobą warzywnej grządki. Często łączy się ją w sałatce razem z sałatą masłową. Nadaje się też do dekoracji półmisków z pieczystym lub wędlinami.
Polecamy: Sadzimy zioła
Nie ustępują sałatom
Nie przez wszystkich lubiany szpinak cenimy za zawartość żelaza. Rzeżuchę siejemy tylko na Wielkanoc, a jarmużu prawie nie znamy. Czas to zmienić i zasiać je w ogrodzie.
- Jarmuż – krewniak kapusty, ale ze względu na wygląd (piękne kędzierzawe liście) bliżej mu do sałat. Wszędzie urośnie, nie ma prawie żadnych wymagań. Możemy go zasiać późną wiosną na miejscu sałaty, którą już zjemy. Co ciekawe, doskonale zimuje w gruncie, a jego liście stają się po przemarznięciu nawet delikatniejsze i smaczniejsze. Zawiera silne przeciwutleniacze i ma właściwości przeciwzapalne. Jest też bogatym źródłem witamin i minerałów.
- Rzeżucha – zazwyczaj siejemy ją w domu na wacie, ale może też rosnąć na grządce. Wtedy będzie miała większe listki. Kiełkuje już po 3–4 dniach. Lubi wilgoć. Ma bardzo wyrazisty smak, poprawia wygląd skóry, paznokci i włosów.
- Szpinak – w zależności od odmiany może być warzywem dwuletnim lub jednorocznym. Lubi gleby zasadowe i o odczynie obojętnym. Tworzy duże kępy, więc na potrzeby czteroosobowej rodziny wystarczy 5 krzaków. Zawiera nie tylko żelazo, także inne minerały.
Źródło cennych witamin
Warzywa liściaste powinny być podstawą każdej niskokalorycznej diety. Mają bowiem znikome ilości kalorii (ok. 15 kcal w 100g), a za to dużo cennych dla organizmu składników: żelaza, wapnia, magnezu i potasu, a także witamin: A, E i D, C, B9 i kwasu foliowego (ten ostatni jest niezbędny dla kobiet w ciąży, ale nie tylko). Listki bogate są także w antyoksydanty takie jak: karotenoidy, polifenole czy flawonoidy, które nie tylko chronią przed wolnymi rodnikami, lecz także wspomagają układ krążenia. Amerykańscy badacze dowiedli, że regularnie spożywana sałata działa uspokajająco i nasennie – sporą porcję warzywa podawano codziennie do ostatniego posiłku starszym osobom, które miały kłopoty z zasypianiem. Po kilku miesiącach problem zniknął.
Polecamy: Zakładamy ogródek warzywny
