Najwartościowszy sok to ten świeży, wyciśnięty z dojrzałych owoców w domu. Zawiera wszystko, co najcenniejsze. Niestety, nawet przechowywany w lodówce już po kilku godzinach traci część witamin, może też ulec zepsuciu. Dobrze jest więc przyrządzać go i od razu wypijać. Jeśli zostanie, trzymaj go w lodówce nie dłużej niż dobę. Najlepiej jednak zwołać całą rodzinę i obdzielić ją nim. Wszystkim wyjdzie na zdrowie!
Klasyka ze sklepowej półki
Nie każdy ma jednak odpowiedni sprzęt czy czas, by samemu przygotowywać wyciskane soki... Czy to znaczy, że nie ma szansy, by wypić zdrowy napój? A te wszystkie rzędy kolorowych kartonów i butelek, pod którymi uginają się sklepowe półki? Ile są warte? O tym, czy warto po nie sięgać, dowiesz się z informacji na opakowaniu. Każdy wytwórca ma obowiązek umieścić je na etykiecie. To kopalnia wiadomości. Jakich?
Ile soku w soku?
Chociaż owocowe i warzywne napoje przywykliśmy nazywać sokami, na półkach znajdziemy oprócz nich również nektary oraz napoje właśnie. Różnią się one smakiem i barwą, a przede wszystkim składem.
- Sok jest najcenniejszym produktem, w 100 procentach uzyskanym z owoców lub warzyw. Zawiera sok bezpośrednio wyciśnięty lub otrzymany z zagęszczonego wcześniej soku owocowego. Często jest bez cukru. Określenie "sok" oznacza też, że produkt nie zawiera sztucznych barwników ani aromatów i nie jest chemicznie konserwowany. Warto go wziąć do koszyka. (Z jakich owoców – patrz ramka obok).
- Nektar zawiera minimum 25 proc. soku lub przecieru, a oprócz niego dodatek wody, cukru i czasem kwasu cytrynowego. W nektarach ilość soku czy przecieru jest ściśle określona i zależy od typu owoców, np. czarne porzeczki – min. 25 proc., jabłka, pomarańcze – min. 50 proc. Nektary również nigdy nie zawierają sztucznych barwników ani aromatów, niedozwolone jest też dodawanie do nich substancji konserwujących.
- Napój owocowy lub warzywny zawiera min. 20 proc. soku czy przecieru, wodę (dużo więcej niż nektar), cukier, kwas cytrynowy. Mogą się w nim znaleźć inne dozwolone dla żywności dodatki, np. barwniki czy aromaty. To raczej produkt gaszący pragnienie, a nie źródło witamin.
Skład produktu: Tu powinna znaleźć się informacja o tym, czy picie zawiera cukier (to informacja dla tych którzy dbają o linię – słodkie soki są bardzo kaloryczne) oraz czy ma inne dodatki. Soki mogą być bowiem wzbogacane w różne cenne składniki. Najczęściej są to wit. C lub A, a także wapń, czy prebiotyki stymulujące rozwój prawidłowej flory jelitowej.
Dodatkowe informacje: Na większości opakowań, szczególnie soków dla dzieci, producenci umieszczają informację o tym, że dany produkt pokrywa jakiś procent (np. 50 proc.) dziennego zapotrzebowania na wit. C lub A, na wapń albo błonnik.
Data produkcji: Sprawdź też datę przydatności do spożycia. Oraz pamiętaj, że po otwarciu karton można przechowywać w lodówce nie dłużej niż 48 godzin.
Co oprócz kartonika?
Ponieważ o zdrowym odżywianiu się wiemy coraz więcej, producenci starają się zaspokoić nasze wysokie wymagania dotyczące jakości napojów. Wprowadzają na rynek soki, które zaletami nie ustępują tym wyciskanym w domu.
- Tzw. soki jednodniowe smakują jak domowe, są wyciśnięte ze świeżych owoców oraz warzyw. Naturalnie mętne, niebarwione, niesłodzone, niekonserwowane. Przede wszystkim jednak nie są pasteryzowane, zachowują więc wiele cennych składników. Powinny być przechowywane w lodówce i wypite w ciągu 72 godzin. Jedyną ich wadą jest niestety wysoka cena.
- Świeże soki trzymiesięczne otrzymywane ze świeżych owoców. Dzięki łagodnej obróbce termicznej (pasteryzacji) zachowują większość walorów wyciskanych soków. Koniecznie jednak muszą stać w lodówce!
- Soki dla maluchów to grupa, w której normy wytwarzania są przestrzegane bardzo rygorystycznie. Pod specjalnym nadzorem są te dla dzieci poniżej trzech lat, zaliczane do tzw. żywności specjalnego przeznaczenia. Muszą one spełniać odpowiednie warunki, np. warzywa i owoce do produkcji pochodzą ze ściśle kontrolowanych upraw. Ich wytwarzanie przebiega w sterylnym otoczeniu bez obecności tlenu i w wysokiej temperaturze, aby uchronić produkt przed rozwojem mikroorganizmów.
Dobre wieści!
Rocznie pije się dziś w Polsce 25 litrów soku na osobę. W ostatnich dwóch latach świadomość tego, co zdrowe, poprawiła się na tyle, że spożycie wzrosło o 13 proc. i przekroczyło już średnią europejską (choć daleko nam jeszcze do liderów, takich jak Niemcy, gdzie wynosi ponad 40 l). Najczęściej wybierane przez Polaków smaki to pomarańczowy oraz jabłkowy, a następnie grapefruitowy, wieloowocowy, z czarnej porzeczki i pomidorowy.
Poprawiła się także jakość soków. Obecnie wymagania Unii Europejskiej spełnia ok. 85 proc. produktów, a zastrzeżenia dotyczą głównie złego przechowywania lub sprzedaży po terminie ważności, a nie samej jakości. Nad tą zresztą czuwa Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) i powołany przez nią Dobrowolny System Kontroli soków i nektarów (DSK).
Co naprawdę warto pić:
Soki, które najkorzystniej wpływają na nasze zdrowie i urodę:
- Soki i nektary marchwiowe i marchwiowo-owocowe są źródłem beta-karotenu, przetwa-rzanego w wit. A, odpowiedzialną za wzrost i rozwój organizmu oraz funkcjonowanie skóry.
- Sok pomarańczowy zawiera wit. PP, która pomaga regulować poziom cukru we krwi. Dostarcza też wit. C, odpowiada za produkcję kolagenu i podstawowych białek (kości, chrząstki, ścięgna, więzadła).
- Nektar z czarnych porzeczek dostarcza wit. C, uodparnia.
- Nektar bananowy zawiera kwas foliowy, konieczny do powstawania w szpiku czerwonych krwinek, funkcjonowania układu nerwowego i pokarmowego.
- Sok pomidorowy – źródło potasu, wpływającego na serce. Wspomaga leczenie nadciśnienia. Zawiera likopen, chroniący przed zawałem i nowotworami.
- Nektary z ciemnych owoców: aronii, wiśni, czarnej porzeczki i jagód dostarczają bioflawonoidów. Działają antyalergicznie, przeciwzapalnie, pzeciwnowotworowo oraz wzmacniają odporność.
- Sok z jabłek dostarcza pektyn, wiąże metale ciężkie i usuwa je z organizmu. Zapobiega rozwojowi miażdżycy i chorobom serca.
- Soki z owoców cytrusowych chronią przed infekcjami, ułatwiają trawienie i pomagają usunąć toksyny z organizmu.
- Sok z winogron wspomaga serce, a razem z sokiem z grapefruita obniża ciśnienie tętnicze.
