Istotą choroby wrzodowej jest pojawienie się ubytków (wrzodów) w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy. Stan ten jest przyczyną wielu objawów chorobowych. Na tę dolegliwość cierpi ok. 5-10% ludzi, co oznacza, że nawet co dziesiąta osoba może być chora. Główną przyczyną (bo odpowiadająca za aż ok. 90% przypadków) powstawania wrzodów jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Obecność tej bakterii wpływa na zwiększone wydzielanie pepsyny i kwasu solnego, których nadmiar jest bezpośrednią przyczyną tworzenia się patologicznych zmian w obrębie błony śluzowej żołądka oraz dwunastnicy. Do innych, mniej powszechnych przyczyn należy wymienić: stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. aspiryna, ibuprofen, ketoprofen, fenoprofen), czynniki genetyczne, choroba Leśniowskiego-Crohna, czy też rak żołądka.
Fot. Depositphotos
Choroba ta daje wiele objawów nieswoistych, przede wszystkim są to:
- bóle (kłujący, kurczowy, palący) w górnej części brzucha (występujące po lewej stronie brzucha mogą być objawem wrzodu żołądka, zaś po prawej stronie – wrzodu dwunastnicy), najczęściej pojawiające się ok. 1-3h od czasu spożycia posiłku;
- uczucie wzdęcia i pełności po spożytym posiłku;
- ból nocny, który powoduje budzenie wczesnym rankiem;
- ból na czczo, tuż po przebudzeniu;
- ustępujące bóle po spożyciu małego posiłku lub leków/pokarmów alkalizujących;
- utrata masy ciała;
- często pojawiające się zaparcia.
Jednoznacznie nie stwierdzono, że niewłaściwy sposób żywienia, alkohol czy palenie papierosów są bezpośrednią przyczyną powstawania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Jednakże z całą pewnością wymienione elementy przyczyniają się w znaczny sposób do zaostrzenia objawów chorobowych.
Poniżej skupimy się na zasadach właściwej diety, która ma za zadanie złagodzić dolegliwości chorobowe i zapobiec ich natężeniu:
1. Należy ograniczyć spożycie produktów obfitujących w błonnik pokarmowy (grube kasze, ryż brązowy, nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste produkty zbożowe).
2. Należy unikać nadmiernych ilości tłuszczów zwierzęcych (tłuste gatunki mięsa, smalec, boczek, słonina). Preferowana jest chuda cielęcina oraz kurczak i indyk pozbawione skórki.
3. Źródłem tłuszczów w diecie powinny być produkty takie, jak: masło (w ograniczonych ilościach), miękkie margaryny, olej rzepakowy, olej lniany, oliwa z oliwek.
4. Posiłki powinny spożywać się o regularnych porach, ok. 5 razy dziennie, w małych objętościach.
5. Ograniczeniu powinno podlegać spożycie produktów wzdymających (warzywa kapustne, strączkowe). Z warzyw dodatkowo należy wykluczyć: ogórki zielone, rzodkiewkę, kukurydzę, cebulę.
6. Konieczne jest wyeliminowanie alkoholu.
7. Należy unikać ostrych przypraw i soli kuchennej. Można stosować np. pietruszkę, koperek, tymianek, bazylię.
8. Potrawy powinno przygotowywać się poprzez gotowanie w wodzie, na parze lub duszenie bez dodatku tłuszczu. Przeciwwskazane jest smażenie.
9. Z jadłospisu należy wyeliminować lub ograniczyć spożycie produktów wędzonych.
10. Owoce najlepiej spożywać w postaci gotowanej, przecierów. Niewskazane jest spożywanie owoców surowych, niedojrzałych. Dodatkowo z diety należy wykluczyć orzechy i owoce suszone.
11. Wśród napojów warto wybierać wodę mineralną niegazowaną, słabe herbaty, słabą
kawę zbożową. Należy ograniczyć spożywanie kakao, mocnej herbaty i kawy, napojów gazowanych.
12. Zup nie można przygotowywać na wywarach z kości i mięsa.
13. Spożywane pieczywo powinno być czerstwe (a nie świeże).
14. Z produktów mlecznych dozwolone są mleko słodkie do 2% tłuszczu, słodka śmietanka, biały ser twarogowy (chudy lub ewentualnie półtłusty), w ograniczonych ilościach serki homogenizowane. Nie należy z kolei spożywać w nadmiernych ilościach żółtych serów, kefirów, jogurtów, maślanek, serów topionych, pleśniowych i serów typu feta.
15. Spożywane dania powinny mieć temperaturę umiarkowaną.
16. Stosowane leki należy popijać wodą, ponieważ związki zawarte np. w sokach owocowych mogą wchodzić w interakcje z lekami powodując niepożądane skutki.
Przykładowy jadłospis:
śniadanie: czerstwe pieczywo posmarowane miękką margaryną z polędwicą, sałatą i
pomidorem bez skórki, słaba kawa zbożowa
śniadanie 2: kasza manna z mlekiem 2% oraz przetartymi brzoskwiniami i jabłkami
obiad: ryż biały ugotowany do miękkości, pierś z indyka bez skórki, sałatka z przetartych,
gotowanych buraczków, rozcieńczony sok jabłkowy
podwieczorek: kisiel owocowy, czerstwe biszkopciki niedosładzane, mineralna woda
niegazowana
kolacja: czerstwa bułka z masłem, pieczonym dorszem z gotowaną marchewką i pietruszką,
zielona herbata
Bartosz Kulczyński, poradnia dietetyczna Dietactive
