Przyrządy do rozpoznawania wiatru
Wprawni żeglarze czytają kierunek i siłę wiatru z pomarszczeń na wodzie czy układu fal. Na początku jednak warto posługiwać się służącymi do tego przyrządami, np. wiatrowskazem, ickami (czyli pojedynczymi cienkimi nitkami z lekkiej tkaniny lub włókien przymocowanymi do wanty lub żagla) lub wimplem albo odczytywać kierunek wiejącego wiatru spoglądając na gałęzie czy liście drzew czy też jachty pozostawione na bojach.
Pamiętajmy, że umieszczane na topie masztu wskaźniki (wimpel, widexy, koguty) wskazują podczas żeglugi kierunek wiatru pozornego (odczuwanego na jachcie).
Jak działają żagle?
Zasady działania żagli są podobne do tych, z jakimi działają skrzydła samolotu, ale w pionie. Wiatr, napotykając krawędź żagla, rozdziela się na dwa strumienie: ten po zewnętrznej stronie żagla przyspiesza i porusza się szybciej niż strumień powietrza po stronie nawietrznej. Powstała różnica ciśnień wytwarza siłę napędową umożliwiającą łodzi płynięcie kursem do 45 pod wiatr (w stosunku do wiatru rzeczywistego, a więc takiego, jaki doświadczamy na łodzi nieruchomej). Aby płynąć pod wiatr, należy halsować, czyli żeglować raz z jednej, raz z drugiej strony kąta martwego (w którym żeglowanie jest niemożliwe). W praktyce różne typy łodzi wykazują różną zdolność płynięcia pod wiatr.
Rodzaje kursów
Kursy względem jachtu określamy według wiatru rzeczywistego. Zmianę kursu jachtu w kierunku wiatrów ostrzejszych, czyli aby płynąć bardziej pod wiatr, nazywamy ostrzeniem, a kierunku odwrotnym – odpadaniem.
Żegluga ostrym bejdewindem to kurs najbliższy kąta martwego. Wymaga wybrania żagli aż do osi wiatru. Przy wietrze wiejącym nieco bardziej z ukosa, przechodzimy w pełniejszy bejdewind, gdy najłatwiej kontrolować prędkość jachtu. Odpadając, czyli zmieniając kurs jachtu w kierunku, w którym wieje wiatr, przechodzimy w żeglugę półwiatrem, kiedy wiatr wieje prostopadle w burtę. Odpadając jeszcze dalej jacht płynie z wiatrem wiejącym ukośnie od rufy. Ten kurs to baksztag, przy którym większość mieczówek może wchodzić w ślizg. Jeśli odpadniemy jeszcze dalej do stanu, gdy wiatr wieje prosto w rufę i żagle luzuje się do oporu, zaczniemy żeglować fordewindem. Na tym kursie fok schowany jest za grota po zawietrznej i słabo pracuje (bo nie ma wiatru). Z reguły wystawia się go więc na przeciwległą burtę niż grota i płynie na tzw. motyla.
Pamiętajmy, że wiatr pozorny, z wyjątkiem kursu fordewind, jest zawsze ostrzejszy (bardziej od dziobu) niż wiatr rzeczywisty.
