Słupek rtęci rośnie, a ty od razu czujesz ściskanie w żołądku i zaczynasz się denerwować. Nic dziwnego, gorączka u maleństwa, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia, jest poważnym sygnałem. Postaraj się jednak zachować spokój i sprawdź z nami, co robić.Temperatura u malutkiego dziecka może wzrosnąć nagle, nawet do 40°C. Nie musi towarzyszyć poważnej chorobie, czasem występuje przy drobnych infekcjach. Pamiętaj jednak, że niemowlęta na co dzień mają nieco wyższą temperaturę – pomiar do 37,3°C jest prawidłowy.
1. Dlaczego rośnie?
Dzieje się tak, bo organizm broni się przed drobnoustrojami, które go zaatakowały. Wynika to między innymi stąd, iż podwyższona temperatura sprzyja wytwarzaniu przeciwciał niszczących wirusy i bakterie. Nagły jej wzrost, zwłaszcza u niemowląt, może też być skutkiem silnego przegrzania i spocenia, długotrwałego płaczu, udaru słonecznego. Skłonność do wysokiej gorączki to jednak sprawa indywidualna. Są dzieci, które przy byle okazji mocno gorączkują, u innych temperatura rośnie wolniej.
2. Czy infekcja może przebiegać bez gorączki?
Tak. Zdarza się to częściej u niemowląt i noworodków, a wynika z niedojrzałości układu odpornościowego – mechanizmy obronne nie działają jeszcze tak jak u starszych dzieci. Infekcje bez gorączki miewają też maluchy z alergią.
3. Jak ją mierzyć?
Niemowlęciu najlepiej sprawdzać ją w odbycie, pomiar jest wtedy dokładniejszy. Zamin włożysz termometr do pupy, natłuść jego końcówkę wazeliną lub tłustym kremem. Jeśli używasz rtęciowego – trzymaj go przez cztery minuty. Szybciej temperaturę mierzy elektroniczny – trzeba tylko poczekać, aż zapika (około dwóch minut). Błyskawiczny pomiar, już w kilka sekund, umożliwia aparat wkładany do ucha. Są też termometry w smoczkach i paskowe, ale mierzą mniej dokładnie i pediatrzy ich nie polecają. Pamiętaj, że temperatura mierzona w odbycie i buzi jest pół stopnia wyższa od tej pod paszką.
4. W jaki sposób ją obniżać?
Trzeba działać, gdy przekroczy 38,5°C (w pupie 39). Dziecku do trzeciego miesiąca podaj preparat z paracetamolem. Dobre są czopki: nie ma ryzyka, że smyk po nich zwymiotuje. Od czwartego miesiąca możesz stosować środki z ibuprofenem. Odpowiednie dawki leku, uzależnione od wagi malca, znajdziesz na opakowaniu. Nie przekraczaj ich (chyba że lekarz zaleci inaczej) i nie skracaj podanych odstępów między nimi.
Jeśli temperatura, mimo podania leków przeciwgorączkowych, nie spada lub bardzo szybko znów rośnie, zrób dziecku chłodną kąpiel. Woda powinna być tylko nieco chłodniejsza od temperatury ciała! Najpierw nalej wody o temperaturze około 39°C i stopniowo dodawaj chłodniejszej.
Gorączkę obniżą chłodne kompresy na czółko. Możesz też okładać i chłodzić ciałko malca pieluszką zmoczoną w letniej wodzie, owinąć mu ramionka i nóżki wilgotnymi pieluszkami lub powiesić mokre ręczniki na poręczy łóżeczka.
Nie podawaj dziecku polopiryny ani aspiryny! Może ona wywołać Zespół Reya – groźne schorzenie wątroby i układu nerwowego.
5. Kiedy jest niebezpieczna?
Wysoka gorączka, powyżej 39°C, powoduje nasilenie pracy serca. U niektórych dzieci może też wywołać napad drgawek. Jest to reakcja układu nerwowego na podwyższoną ciepłotę ciała. Napad trwa około kilkunastu sekund. Jeśli twojemu maleństwu to się przydarzy, spróbuj zachować spokój. Pilnuj, by dziecko nie zrobiło sobie krzywdy – nie zrzuciło na siebie zabawki, nie spadło z przewijaka. Wezwij lekarza! Musi on sprawdzić, czy maluch nie ma zapalenia opon mózgowych.
Pojedynczy napad drgawek zwykle nie pozostawia śladu i nie jest objawem poważniejszego schorzenia. Świadczy jednak o skłonności organizmu do reagowania w ten sposób na gorączkę. Dlatego pediatra powinien dać ci receptę na środek, który podasz dziecku, gdy znów dostanie wysokiej gorączki. Zapobiegnie on ponownemu napadowi.
6. O czym jeszcze trzeba pamiętać?
Przystawiaj malca częściej do piersi, gdyż gorączka może powodować odwodnienie organizmu. Jeśli karmisz butelką, dawaj dodatkowo do picia wodę lub herbatkę dla niemowląt. Gdy dziecko prawie nie siusia, mocz ma intensywną barwę i zapach, skóra staje się sucha, zaczerwieniona, a ciemiączko zapadnięte – zabierz malucha do lekarza! Być może konieczne będzie nawadnianie kroplówką.
- Nie zmuszaj do jedzenia. Brak apetytu to naturalna reakcja przy gorączce.
- Nie opatulaj. Mogłoby to doprowadzić do przegrzania organizmu. Możesz maluszka cieplej okryć jedynie wtedy, gdy temperatura dopiero rośnie i dziecko ma dreszcze.
- Zmieniaj ubranko. Przy gorączce malec zwykle mocno się poci. Przebieraj go kilka razy dziennie.
Tekst Monika Krawiecka
Konsultacja: dr n. med. Kamil Hozyasz, pediatra