Tego pracodawcy nie wolno
Gdy jesteś w ciąży (dotyczy to także mam wychowujących małe dziecko), nie możesz pracować:
- w godzinach nadliczbowych,
- w nocy (tj. w godzinach 22–6),
- na stanowiskach, gdzie praca jest szczególnie uciążliwa lub szkodliwa dla zdrowia (np. w hałasie, przy taśmie).
Bez twojej zgody pracodawca nie może również:
- zatrudnić cię w systemie przerywanego czasu pracy (gdy w ciągu dnia masz jedną kilkugodzinną przerwę),
- zlecić ci wyjazdu w delegację poza stałe miejsce zatrudnienia.
Pracodawca ma obowiązek tak zorganizować ci pracę, by wyeliminować zagrożenia dla twojego zdrowia lub bezpieczeństwa. Gdyby okazało się to niemożliwe na twoim dotychczasowym stanowisku, musi przenieść cię do innej pracy. W razie obniżenia wynagrodzenia przysługuje ci dodatek wyrównawczy do wysokości pensji, jaką do tej pory otrzymywałaś.
Warto wiedzieć:
Jeśli pracodawca nie może zmienić ci godzin zatrudnienia ani stanowiska, powinien zwolnić cię ze świadczenia pracy. Taka decyzja nie ma wpływu na twoją pensję – będziesz ją otrzymywać w dotychczasowej wysokości.
Kiedy ciąża jest zagrożona
Gdyby okazało się, że z uwagi na dobro dziecka nie możesz pracować, lekarz powinien wystawić ci stosowne zaświadczenie. Na zwolnieniu masz prawo przebywać nawet 270 dni. Przez cały ten czas przysługuje ci 100 proc. zasiłku chorobowego. Jeśli pracujesz w kilku firmach – musisz dostarczyć zwolnienie do każdego miejsca pracy.
Warto wiedzieć:
Gdy masz własną firmę, możesz być na płatnym zwolnieniu tylko wtedy, jeśli opłacałaś składki dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy wypłaca ZUS. Wysokość świadczenia zależy od kwot zadeklarowanych jako podstawa składki.
Po porodzie – urlop macierzyński
Jego długość wynosi:
- 20 tygodni, gdy urodziłaś jedno dziecko,
- 31 tygodni w wypadku urodzenia bliźniaków,
- 33 tygodnie, gdy na świat przyszły trojaczki.
- 35 tygodni, jeśli masz czworaczki.
Przy pięciorgu lub więcej dzieciach długość urlopu wyniesie 37 tygodni.
Od tego roku możesz skorzystać z dodatkowego dwutygodniowego urlopu macierzyńskiego (w kolejnych latach będzie on sukcesywnie wydłużany – w 2014 r. wyniesie aż 6 tygodni.)
Zgodnie z prawem co najmniej dwa tygodnie tego urlopu masz prawo wziąć przed porodem.
Nie masz obowiązku wykorzystania całego urlopu macierzyńskiego. Możesz zrezygnować z dalszej części po wykorzystaniu 14 tygodni (jeśli np. ojciec dziecka chce się nim zająć).
O tej decyzji musisz powiadomić pracodawcę na piśmie co najmniej 7 dni przed przystąpieniem do pracy.
Porady prawne i finansowe - forum >>
Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim masz prawo wystąpić o wypoczynkowy.
W trakcie urlopu przysługuje ci zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, czyli 100 proc. twoich przeciętnych zarobków z ostatnich 12 miesięcy przed porodem.
Warto wiedzieć:
Jeżeli dziecko przebywa w szpitalu, a ty wykorzystałaś już 8 tygodni urlopu, pozostałą część możesz wziąć w terminie późniejszym, po powrocie malucha do domu.
Na wychowawczym też jesteś chroniona
Jeśli chcesz przedłużyć swoją opiekę nad dzieckiem, weź urlop wychowawczy (może z niego skorzystać także ojciec). Aby mieć do niego prawo, trzeba przepracować co najmniej 6 miesięcy (okresy pracy można łączyć) na umowie o pracę.
Możesz skorzystać z urlopu:
- na jedno (lub więcej dzieci) – maksymalnie 3 lata, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia,
- gdy dziecko jest niepełnosprawne – 6 lat. Możesz z niego skorzystać aż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, jeśli wymaga ono twojej opieki (stan zdrowia musi być potwierdzony orzeczeniem o niepełnosprawności).
Wniosek o urlop należy złożyć na dwa tygodnie przed planowaną datą jego rozpoczęcia.
Od dnia złożenia wniosku o urlop pracodawca nie może cię zwolnić, chyba że ciężko naruszysz obowiązki pracownicze albo firma ogłasza upadłość lub zostaje zlikwidowana.
Urlop wychowawczy nie jest płatny. Pomoc otrzymasz tylko wtedy, gdy masz prawo do zasiłku rodzinnego. Wówczas będzie ci przysługiwał specjalny dodatek w wysokości 400 zł miesięcznie przez 24 miesiące (72 – gdy dziecko jest niepełnosprawne).
Po powrocie z urlopu wychowawczego pracodawca ma obowiązek zatrudnić cię na tym samym stanowisku, jakie zajmowałaś przed jego rozpoczęciem, i za wynagrodzeniem nie niższym niż pobierałaś. Gdyby było to niemożliwe, musi zaproponować ci równorzędne miejsce pracy.
Warto wiedzieć:
Jeśli jesteś uprawniona do urlopu wychowawczego, możesz złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy (ale nie więcej niż o połowę). Dzięki temu od dnia złożenia wniosku do momentu powrotu do poprzedniego wymiaru czasu pracy będziesz chroniona przed zwolnieniem (ale nie dłużej niż 12 miesięcy).
Opieka nad starszym dzieckiem
Gdy twoja pociecha nie skończyła jeszcze 14 lat, przysługują ci:
- dwa płatne dni w roku na opiekę nad dzieckiem,
- zasiłek opiekuńczy.
To świadczenie otrzymasz, gdy:
- dziecko nie skończyło ośmiu lat, jest zdrowe, ale musisz się nim zaopiekować, bo np. zamknięto żłobek,
- małżonek stale zajmujący się dzieckiem zachorował i nie może sprawować nad nim opieki,
- dziecko nie ma ukończonych 14 lat, jest chore i wymaga opieki (wtedy dostajesz tzw. zwolnienie na dziecko),
- dziecko skończyło 14 lat, ale z powodu choroby wymaga twojej opieki.
Zasiłek przysługuje przez 60 dni w roku (14 dni, gdy opiekujesz się dzieckiem powyżej 14 lat). Jest wypłacany w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, którą oblicza się, biorąc pod uwagę twoje przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy przed zwolnieniem. Pamiętaj, że ten zasiłek otrzymasz wtedy, gdy nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić opiekę.
Warto wiedzieć:
Jeśli dziecko nie ma jeszcze dwóch lat, należy ci się zasiłek opiekuńczy nawet wówczas, gdy są inni domownicy, którzy mogą zająć się maluchem.
Alicja Hass / Przyjaciółka