Płatny urlop macierzyński
Trwa on 18 tygodni po urodzeniu pierwszego dziecka, 20 tygodni po każdym następnym porodzie. Natomiast wydłuża się do 28 tygodni, jeśli urodziłaś bliźnięta lub więcej dzieci. W tym czasie będziesz otrzymywać zasiłek macierzyński od ZUS-u lub pracodawcy. Oblicza się go tak samo, jak zasiłek chorobowy.
• Jeśli pracujesz na umowę o pracę: urlop zaczyna się w dniu narodzin twojego dziecka, a jego długość zależy od tego, które z kolei lub ile dzieci właśnie urodziłaś.
• Jeśli jesteś zatrudniona na umowę terminową: gdy ze względu na ciążę twoja umowa została przedłużona do dnia porodu, to wygasa ona wraz z narodzinami dziecka. Nie jesteś już pracownikiem, więc nie należy ci się urlop macierzyński. Dostaniesz jednak od ZUS-u zasiłek macierzyński przez okres równy urlopowi macierzyńskiemu.
• Jeśli prowadzisz firmę: nie należy ci się urlop macierzyński, jeśli jest to twoje jedyne źródło utrzymania. Według kodeksu pracy taki urlop może być udzielony jedynie pracownicy (czyli osobie przez kogoś zatrudnionej). Ale ponieważ prowadząc firmę płaciłaś składki na ZUS, wypłaci ci on zasiłek macierzyński przez okres trwania urlopu macierzyńskiego.
Pamiętaj! Co najmniej dwa tygodnie urlopu macierzyńskiego możesz wykorzystać przed porodem (przewidywaną datą porodu), jednak nikt nie może cię do tego zmusić. To twój przywilej, a nie obowiązek.
Uwaga! Jeśli wykorzystałaś 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, a twoje dziecko musi być w szpitalu, pozostałą część urlopu możesz wykorzystać, gdy wyjdzie ono ze szpitala po zakończeniu leczenia.
Rezygnacja z urlopu macierzyńskiego na rzecz taty dziecka
Możesz to zrobić pod warunkiem, że także on jest pracownikiem (czyli jest gdzieś zatrudniony), a ty sama wykorzystałaś co najmniej 14 tygodni urlopu po porodzie. Informację o tym powinnaś przekazać swojemu pracodawcy najpóźniej 7 dni przed planowanym powrotem do pracy. Musisz też dostarczyć zaświadczenie z miejsca pracy taty dziecka o rozpoczęciu przez niego urlopu bezpośrednio po twojej rezygnacji.
Urlop macierzyński w przypadku poronienia
Możesz z niego skorzystać niezależnie od tego jak zaawansowana była ciąża. Taki urlop trwa 8 tygodni. Masz także prawo zarejestrować dziecko w urzędzie stanu cywilnego na podstawie dokumentu zgłoszenia urodzenia dziecka, który szpital ma ci obowiązek wydać.
Wykorzystanie urlopu wypoczynkowego zaraz po zakończeniu macierzyńskiego
Musisz w tym celu złożyć wniosek do pracodawcy. Takie samo prawo ma tata, który korzystał z urlopu macierzyńskiego.
Urlop wychowawczy
Możesz go wziąć na trzy lata, jeśli przed urodzeniem dziecka przepracowałaś co najmniej pół roku. Urlop możesz wykorzystać w czterech częściach (wracając do pracy, a potem na urlop wychowawczy, jeśli zaistnieje taka potrzeba), nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia. Nad dzieckiem niepełnosprawnym możesz sprawować opiekę przez 7 lat, do ukończenia przez nie 18. roku życia. W czasie przebywania na wychowawczym jesteś ubezpieczona. Czas urlopu wlicza się do okresu zatrudnienia, składki na ZUS płaci budżet państwa.
Uwaga! Jeśli pracodawca wypowie ci umowę o pracę przed złożeniem wniosku o urlop wychowawczy, zostanie ci on udzielony do dnia rozwiązania umowy.
Pamiętaj! Urlop wychowawczy jest bezpłatny. Gdy dochód na osobę jest niższy niż 504 zł, złóż wniosek o zasiłek rodzinny i dodatek wychowawczy w ośrodku pomocy społecznej lub gminie.
Podjęcie pracy podczas urlopu wychowawczego
Nie może to wykluczać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Przyjmuje się, że praca na pół etatu lub wykonywanie umowy zlecenia umożliwia taką opiekę.
Przerwanie urlopu wychowawczego i powrót do pracy
Jeśli pracodawca wyrazi zgodę, możesz wrócić do pracy natychmiast. Jeśli nie, to musisz go o tym uprzedzić co najmniej 30 dni wcześniej.
Zasiłek macierzyński, jeśli podczas urlopu wychowawczego urodzisz kolejne dziecko
Będzie ci on wypłacany przez 18 tygodni (lub 26 w przypadku bliźniąt). Jeśli wychowawczy skończy ci się wcześniej, wykorzystasz pozostałą jeszcze część urlopu macierzyńskiego. W tym czasie też będziesz dostawać zasiłek macierzyński.
Urlop macierzyński, jeśli przysposabiasz dziecko lub przyjmujesz je w ramach rodziny zastępczej
Przysługuje ci 18 tygodni urlopu, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 lat (lub 10 – jeśli ma odroczony obowiązek szkolny). Urlop może wziąć też tata. Jeśli przyjmujesz dziecko, które ukończyło 7 (lub 10) lat, masz prawo do 8 tygodni. Otrzymasz też zasiłek macierzyński.
Uwaga! Przepis nie dotyczy zawodowej rodziny zastępczej. Urlop możesz też wziąć, jeśli pracujesz na umowę zlecenie (i opłacasz ZUS) lub prowadzisz firmę.
Nie tylko na becik
Becikowe to jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka. Można się o nią starać przez 12 miesięcy od dnia, w którym maleństwo przyszło na świat.
• Dla kogo: dla wszystkich dzieci, bez względu na wysokość dochodów ich rodziców.
• Ile: 1000 zł dla każdego dziecka (dla bliźniąt 2 x 1000 zł).
• Gdzie składać wniosek: w swoim urzędzie gminy (miasta) lub ośrodku pomocy rodzinie lub pomocy społecznej (dowiedz się, która instytucja przyjmuje wnioski). W niektórych miastach wszystkie formalności można załatwić podczas rejestracji noworodka w urzędzie stanu cywilnego.
• Termin wypłaty: Becikowe jest wypłacane w tych samych terminach co inne zasiłki rodzinne. Jeśli wniosek wpłynie do 10. dnia miesiąca, pieniądze będą wypłacone przed końcem tego miesiąca. Jeżeli po tym dniu, to w kolejnym.
Uwaga! Twoja gmina może (ale nie musi) ustalić tzw. lokalne becikowe. To rodzaj pomocy od gminy dla jej mieszkańców. Mogą to być pieniądze lub pomoc rzeczowa. Dowiedz się w swoim urzędzie, czy twoja gmina wprowadziła takie dodatkowe becikowe.
Konsultacja: Anna Misiak, prawnik, specjalizuje się w doradztwie prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych
