Jak zrozumieć zachowania takiego malca? Z początku rzeczywiście może być ci trudno... Ale już niedługo będziecie świetnie się ze sobą porozumiewać. W dodatku bez słów. A tymczasem przeczytaj nasz tekst.Wpatrzone w ukochaną
Po trudach porodu dziecko wcale od razu nie zasypia... Natura zaplanowała ten czas na nawiązanie kontaktu z mamą. Wzrok noworodka jest słabo rozwinięty – ale dostosowany do jego potrzeb. W dali dziecko widzi tylko plamy, co chroni je przed nadmiarem wrażeń. Jest to ważne ze względu na jego delikatny system nerwowy. W odległości 25–30 cm, czyli tam, gdzie pojawia się zazwyczaj twarz mamy, malec dobrze skupia wzrok.
Zapamiętaj: Takie „zapatrzenie się” w pierwszej godzinie po porodzie służy nawiązaniu z mamą więzi uczuciowej. Jeśli towarzyszy wam tata, maluszek ma szansę „zapatrzeć się” również w niego.
Sześć odmian płaczu
O swoich potrzebach maleństwo daje ci znać na dwa sposoby: płacząc lub nie. Krzyczy, gdy jest mu źle i potrzebuje pomocy: zmiany pieluszki, karmienia, przykrycia, utulenia. Ustalenie powodu płaczu bywa trudne. Ale dziecko ci w tym pomaga! Stwierdzono, że noworodki płaczą na sześć sposobów. Inaczej gdy są głodne, kiedy chcą pić, spać, jeżeli jest im niewygodnie, coś je boli albo gdy potrzebują towarzystwa. Poczucie samotności jest częstym powodem płaczu już u najmłodszych dzieci! Z czasem nauczysz się rozszyfrowywać potrzeby malca.
Zapamiętaj: Płacz spowodowany głodem przypomina atak złości, dziecko robi się czerwone, macha rączkami i nóżkami, pręży ciałko. Jeśli ta rozpacz trwa zbyt długo, rozpoczęcie karmienia bywa kłopotliwe. Nam, dorosłym, niełatwo to sobie wyobrazić, ale uczucie głodu sprawia noworodkowi prawdziwy ból.
Niepokój późną porą
Większość dzieci około siódmej wieczorem staje się niespokojna. Takie zachowanie zaczyna się zwykle w drugim, trzecim tygodniu życia i mija około trzeciego miesiąca. Niektóre maluchy płaczą długo i trudno je utulić, inne cichną po kilkunastu minutach. Na te wieczorne smutki może wpływać niepokój związany ze schyłkiem dnia i zbliżaniem się nocy. Ale też emocje z całego dnia albo zmęczenie i zdenerwowanie mamy. Niemowlę jest bowiem niezwykle czułym barometrem stanu emocjonalnego swych opiekunów!
Zapamiętaj: Przekonanie, że dziecko musi popłakać, jest błędne. Ono ciebie wen sposób woła! Jeśli nie zostawiasz go samego, uczy się, że jest dla ciebie ważne i może na ciebie liczyć, czuje się bezpieczne, kochane i rozumiane. Na pewno nie rozpieścisz go częstym noszeniem. Według amerykańskich badań niemowlęta, które przez co najmniej trzy godziny dziennie były noszone na rękach, płakały mniej niż te, które tulono krócej.
Drzemka czy sen?
Noworodki śpią prawie całą dobę, zazwyczaj siedem razy dziennie, po trzy, cztery godziny, z przerwami na karmienie. Ale słowo „zazwyczaj” ma w tym wypadku szczególną moc. Fazy snu i czuwania wynikają z indywidualnych potrzeb i temperamentu. Niektóre maluchy przesypiają tylko 15–20 minut naraz. Inne, odwrotnie, śpią cztery, pięć godzin lub dłużej (lekarze zalecają budzenie śpioszka do jedzenia po trzech, czterech godzinach). Trudno tu o jedną wspólną dla wszystkich niemowląt zasadę.
Zapamiętaj: Noworodek nie śpi głęboko. Jego mózg pracuje niemal jednakowo w fazie snu i czuwania. Dzięki temu może często budzić się na karmienie.
Miłe dla oka
Mimo słabego wzroku, nowo narodzone dzieci mają już swoje ulubione obrazy. Bardzo lubią patrzeć na twarze. W pierwszych dwóch tygodniach nie odróżniają jeszcze rodziców od obcych. Brytyjscy naukowcy dowiedli, że, tak jak dorośli, wolą przyglądać się ładnym twarzom. Podobają im się też przedmioty w ruchu i o kontrastujących barwach: czarno-białe, żółto
-czerwone. Pastelowe odcienie nie zwracają ich uwagi. Pamiętaj o tym, wybierając pierwsze zabawki czy karuzelkę.
Zapamiętaj: Dziecko w twoim brzuchu przyzwyczaiło się do półmroku. Dlatego tuż po narodzinach może źle reagować na ostre światło, zwłaszcza kiedy pojawia się ono raptownie.
Anielski uśmiech
Pierwszy uśmiech malucha na pewno zapamiętasz na długo. Na ten moment musisz jednak poczekać, aż dziecko skończy pierwszy miesiąc. „Uśmiechy”, które pojawiają się na jego twarzyczce wcześniej, czasem nawet już kilka dni po urodzeniu, to jedynie odruchowe grymasy, mające bardzo prozaiczną przyczynę: przesuwanie się w jelitach pęcherzyków gazu. Chociaż w pewnym sensie one również są dowodem zadowolenia: taka „minka” pojawia się bowiem najczęściej po karmieniu. Maluszek jest syty, nic mu nie dolega i sprawia wrażenie, jakby uśmiechał się do aniołków – stąd też wzięła się taka urocza nazwa pierwszych „uśmiechów”.
Zapamiętaj: Prawdziwy uśmiech jest wyraźnie skierowany do kogoś. Jego adresatem nie muszą być jednak rodzice, zdarza się, że dziecko obdarza nim np. pluszaka. Angażuje przy tym całą buzię. Gdy maleństwo śmieje się świadomie, widać, jak np. mruży oczka.
Pod specjalną ochroną
Niektóre noworodki potrafią spać, pomimo hałasów. Nie budzi ich szczekanie psa, głośna muzyka, dzwoniący obok telefon. To może cię zaniepokoić i wywołać obawy, czy ze słuchem dziecka na pewno wszystko w porządku. Zwykle wytłumaczenie jest proste. Maleństwo dobrze słyszy już w życiu płodowym i tam ma okazję oswoić się z codziennymi dźwiękami z otoczenia. Kiedy przychodzi na świat, nie stanowią one już dla niego nowości i nie przeszkadzają we śnie. Poza tym natura wyposażyła noworodka w cudowny mechanizm. Aby mógł odnaleźć się w obcym świecie, dysponuje swoistą barierą ochronną. Ona pozwala mu odciąć się od nadmiaru bodźców.
Zapamiętaj: By upewnić się, czy dziecko dobrze słyszy, klaśnij w dłonie tuż za jego główką – powinno zareagować. Jeśli próba się nie powiedzie, spróbuj ponownie, być może maleństwo akurat „wyłączyło odbiór”. W razie wątpliwości porozmawiaj z pediatrą.
Wielkie emocje
Niby nic się nie wydarzyło: odwiedziło was kilka osób, by zobaczyć nowego członka waszej rodziny, niczego nie zaniedbałaś, więc zastanawiasz się, skąd ten przejmujący płacz dziecka. Układ nerwowy noworodka jest niezwykle wrażliwy! Krótkie chwile czuwania między drzemkami są ogromną dawką emocji, a maluch nie umie obronić się przed ich natłokiem. Zbyt dużo wizyt, za wiele osób wokół mogą spowodować rozdrażnienie, co kończy się trudnym do ukojenia płaczem, kłopotami z zaśnięciem. Z upływem czasu ta nadwrażliwość słabnie.
Zapamiętaj: Noworodki płaczą bez łez. Są one produkowane dopiero pod koniec czwartego tygodnia życia. Wcześniej mogą pojawiać się łzy spowodowane podrażnieniem oczu.
Tekst: Małgorzata Mazurek-Wódz
Konsultacja: dr n. med. Alicja Karney, specjalista chorób dziecięcych. Przyjmuje małych pacjentów w Klinice Jednego Dnia
w warszawskim Instytucie Matki i Dziecka