Od zamierzchłych czasów największymi klęskami spadającymi na ludzi były szybko rozprzestrzeniające się choroby zakaźne. Początkowo nie rozróżniano ich rodzajów i wszystkie określano jak zarazę. Nie wiedziano również co ją wywołuje, mówiono że na daną okolice spadł mur – śmierć. Najbardziej śmiercionośne były: dżuma, ospa i cholera.
Pierwsza z wymienionych zasiała przeogromne zniszczenie w Europie, tym samym odbiła się głośnym echem na kartach historii. Epidemia dżumy, która spustoszyła średniowieczną Europę w czternastym wieku. Szacuje się, że zabiła około 1/3 ludności, to jest ponad trzydzieści procent mieszkańców tego kontynentu. Pierwszy przypadek odnotowano w październiku tysiąc trzysta czterdziestym siódmym roku w sycylijskim porcie Messyna. Ogniskiem zakażenia było kilkanaście okrętów z Morza Czarnego, które zawinęły wtedy do portu. Atak choroby był tak potężny, iż nawet ówcześni artyści podjęli się tworzenia dzieł o tej tematyce.
Ospa czarna, tudzież ospa prawdziwa, to nazwy odnoszące się do drugiej dolegliwości. To także choroba śmiertelna. Pierwsze informacje o niej mamy z indyjskiej książki medycznej napisanej na przełomie trzeciego i czwartego wieku. Jednakże, data dotarcia choroby do tego kraju jest nam bliżej nieznana. Książka opisuje chorobę przebiegającą z wysypką. W charakterystyce pojawiają się czerwone, żółte i białe wykwity. W parze z tym idzie nieprzyjemne uczucie pieczenia. W przeciwieństwie do dżumy, przebieg ataku ospy prawdziwej na Indie nie jest znany historykom, wiadomo jednak, że był wystarczająco odczuwalny, aby uznać ten stan rzeczy za karę boską. Jako ciekawostkę warto wiedzieć, iż w hinduizmie czczona jest bogini Sitala będąca zarówno przyczyną, wysokiej gorączki, wysypki, uderzeń ciepła, jak i lekarstwem na nie. Innymi słowy: głównych objawów ospy.
Cholerą można się zakazić na drodze pokarmowej, szczególnie przez skażoną ludzkimi odchodami wodę. Rzadziej poprzez żywność. Wodę zanieczyszczać bakteriami zdolni są jedynie ludzie chorzy lub nosiciele. Przeciwdziałanie opiera się przede wszystkim na ochronie ujęć wody i oczyszczaniu wody pitnej, a także izolacji chorych i nosicieli, myciu rąk i owoców oraz gotowaniu owoców morza. W Polsce dostępna już jest doustna szczepionka przeciw cholerze o potwierdzonym, wysokim poziomie skuteczności i immunogenności.
Nie znając przyczyn tych klęsk przyjmowano je, jako nieuchronność wynikającą z ułożenia gwiazd na firmamencie lub uważano, że są karą zesłaną przez bóstwa za ohydne czyny. Choroby zakaźne występowały przede wszystkim w Europie, lecz i Azjaci nie byli od nich wolni. Później zostały przeniesione na inne kontynenty. Obserwacje przebiegu epidemii wykazały, iż każda zaraz zaczynała się od zachorowania jednego człowieka lub niewielkiej grupy ludzi , a później ogarniała tych, którzy się z nimi zetknęli, najdawniejszym sposobem chronienia się przed morowym powietrzem było zatem unikanie chorych. Zdrowi starali się uciec z okolicy nim objętej, albo zamykali się w domach nikogo do siebie nie dopuszczając. Lekarze i ludzie wyznaczeni do grzebania zmarłych szczelne ubrania ochronne z kapturami.
Dzisiaj już wiemy, iż choroby zakaźne są wywoływane prze chorobotwórcze drobnoustroje – mikroskopijne bakterie i mniejsze od nich wirusy. Walka z nimi polega na uniemożliwianiu im zadomowienia w ludzkim organizmie, służą temu celowi utrzymywanie czystości i higiena przy przyrządzaniu produktów spożywczych. Rozmnażanie się bakterii i wirusów w organizmie hamują szczepionki, oraz antybiotyki – związki chemiczne istniejące w wydzielinie niektórych prostych grzybów i pleśni.
