Mimo tak poważnych skutków rzadko kiedy rodzice decydują się na odłożenie o rok zapisania dziecka do szkoły, a tym samym danie mu szansy nadrobienia zaległości. Uważają, że dla dziecka lepsze jest repetowanie klasy pierwszej niż zerówki.
W tej sytuacji może warto, dla dobra dziecka - ryzykując złośliwe uwagi teściowej, docinki sąsiadki czy komentarz bratowej na temat nieudanego potomka, pomóc mu w uzyskaniu pełnej dojrzałości szkolnej i umożliwić osiąganie sukcesu w nauce.
O rozwój dziecka należy dbać od poczęcia. Nikogo nie dziwi troska o prawidłowy przebieg ciąży, porodu, zapewnienie właściwego odżywiania, opieki lekarskiej. Potem jednak zbyt mało przywiązujemy wagi do rozwoju intelektualnego małego dziecka. A przecież wielu kłopotów szkolnych można by uniknąć, podejmując w porę różne zabawy i ćwiczenia wspomagające rozwój dziecka. Oto kilka przykładów zabaw i ćwiczeń.
1. Rozmawiaj ze swoim dzieckiem, opisuj otoczenie, wyjaśniaj sytuacje, proś o ocenę. Zadbaj o prawidłowy rozwój mowy. Pamiętaj, że dziecko, które niepoprawnie mówi, tak samo będzie czytać i pisać.
2. Czytaj dziecku książeczki, to rozbudza zainteresowania czytelnicze, rozwija mowę, wzbogaca słownictwo, doskonali wyobraźnię i pamięć. Omawiaj z dzieckiem sytuacje niejednoznaczne moralnie i emocjonalnie. Ucz właściwego stosunku do ludzi, zwierząt, roślin itp.
3. Od najmłodszych lat zapewnij dziecku przybory do rysowania, pokaż, jak je właściwie trzymać, zachęcaj do rysowania, nawet jeśli pierwsze próby będą nieudane.
4. Układaj z dzieckiem puzzle, wykorzystuj obrazki, widokówki do tworzenia własnych układanek.
5. Wspomagaj pamięć dziecka - ucz wierszyków, piosenek, rymowanek, wyliczanek. Proś o opisanie obejrzanego obrazka, mijanego budynku czy parku lub wystawy sklepowej. Nie bój się pytać o szczegóły, np. kolor ubioru, liczbę okien, gatunek drzew - oczywiście na miarę wiedzy dziecka.
6. Porównujcie podobne przedmioty, obrazki, proś o wskazanie podobieństw i różnic; wykorzystuj obrazki zamieszczane w czasopismach dziecięcych, zmieniaj drobne szczegóły w pokoju, mieszkaniu, na stole.
7. Przygotuj dużo wyciętych z kartonu figur geometrycznych. Wykorzystuj je do układania różnych kompozycji według zaproponowanego przez ciebie wzoru i wykonanych samodzielnie przez dziecko.
8. Wsłuchujcie się w odgłosy otoczenia, omawiajcie usłyszane dźwięki, naśladujcie je, powtarzajcie z zachowaniem kolejności - przygotuje to dziecko do wyodrębniania głosek w mowie.
9. Proś o powtarzanie usłyszanych zdań, wyodrębnianie z nich słów, liczenie ich. Ucz dzielenia na sylaby, powtarzania sylab po kolei, a później wybiórczo (pierwszą, ostatnią, środkową). Ćwicz wyklaskiwanie rytmu, łącz klaskanie z tupaniem, stukaniem, uderzaniem o różne przedmioty.
10. Pytaj, jakim dźwiękiem (głoską) rozpoczyna się dany wyraz, a jakim kończy. A może co jest w środku? Liczcie głoski, wymieniajcie je po kolei i na wyrywki. Mów wyrazy, dzieląc je na głoski, i proś dziecko o powtórzenie w całości lub wskazanie przedmiotu, który wymieniłaś: "Co ja powiedziałam: d-o-m? Pokaż na obrazku".
11. Wykorzystuj codzienne sytuacje do kształtowanie pojęcia liczby - liczcie zabawki, owoce, cukierki. Wprowadzaj proste dodawanie i odejmowanie: "Miałeś trzy cukierki, zjadłeś dwa. Ile ci zostało?
12. Rozwiązujcie zagadki. Uczą one logicznego myślenia, uważnego słuchania, wyciągania wniosków.
13. Grajcie w gry planszowe, przygotują one twoje dziecko do pracy w grupie, podporządkowania się pewnym zasadom, wspomogą koncentrację uwagi, nauczą wytrwałości oraz właściwego podejścia do przegranej i wygranej. Mają poza tym walory dydaktyczne.
14. Umieść w widocznym miejscu tablicę z literami i cyframi. Wskazuj je i nazywaj jak najwcześniej, początkowo na życzenie dziecka, później wykorzystaj do utrwalania liter i cyfr wprowadzanych w przedszkolu lub w zerówce. Pokaż różnice pomiędzy podobnymi literami: np. p-b-d-g; l-t-ł-f; m-w-n-u. Ćwicz rozpoznawanie ich pojedynczo i w układzie (w wyrazach); dobrym ćwiczeniem jest zaznaczanie literek w tekście, np. gazecie, każdą innym kolorem.
15. Wykorzystaj wypukłe klocki z literkami lub cyframi do rozpoznawania dotykiem. Jeśli nie masz klocków, przygotuj literki, np. z papieru ściernego lub grubej tapety. Pisz palcem na gołej skórze, np. na pleckach, na przedramieniu mylone przez dziecko literki lub cyferki; pomoże to lepiej zapamiętać kształt znaków dzięki wykorzystaniu dodatkowych zmysłów.
16. Bawcie się słowami - układajcie rymowanki, wymyślajcie wyrazy na jakąś głoskę lub sylabę, twórzcie łańcuchy wyrazowe (ostatnia głoska jest jednocześnie pierwszą następnego wyrazu), wykorzystujcie rozsypanki literowe do budowania wyrazów (scrabble).
17. Rozwiązujcie krzyżówki, rebusy, łamigłówki.
Jeśli mimo podjętych działań i wysiłku dziecka nauczyciel lub pracownik poradni sugeruje odroczenie obowiązku szkolnego, radzę kierować się dobrem dziecka, a nie opinią rodziny lub sąsiadów. Oni nie będą musieli ponosić konsekwencji błędnej decyzji. Spadną one przede wszystkim na dziecko i rodziców i mogą na bardzo długo zmienić życie całej rodziny.
Irena Frączak
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Świdwinie
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Świdwinie
